Uit onderzoek van het Britse Institute of Race Relations is gebleken dat er sprake is van een toename van rechtsextremisme binnen Europese politiekorpsen. Naar aanleiding hiervan hebben wij eerder deze maand een motie ingediend over het uitvoeren van een dergelijk onderzoek binnen de Nederlandse politie en de effecten hiervan op uitvoerend beleid. Helaas is deze motie verworpen.

Rechtsextremistisch gedachtegoed binnen de politie is geen onbekend verhaal. Van racistische appgesprekken en agenten die vreedzame demonstranten in een noodopvanglocatie met geweld belagen, tot talloze beelden op social media waarin burgers te maken krijgen met racisme en geweld vanuit de politie.

De boodschap vanuit de Tweede Kamer is luid en duidelijk: ondanks alle onderzoeken en meldingen van klokkenluiders over extreemrechtse en racistische denkbeelden binnen de politie, vinden zij het niet de moeite waard om hier daadkrachtig tegen op te treden. Politieagenten mogen hun racisme ongestoord blijven uiten en hun macht blijven misbruiken. Wanneer dit wordt aangekaart kunnen we ook niet verwachten dat dit volgt met reflectie vanuit de politie: op elke vorm van kritiek reageren zij defensief en geïrriteerd.

CULTUUR BINNEN DE POLITIE

Deze machtsstructuren zijn tevens een weerspiegeling van de cultuur die intern heerst. Want terwijl de politie naar buiten toe beweert inclusief te willen zijn en diversiteit belangrijk te vinden, worden binnen de organisatie Zwarte politieagenten en agenten van kleur kapot gemaakt. Politieagenten die met racisme en discriminatie te maken krijgen durven zich niet uit te spreken met angst voor wat zij bij andere collega’s hebben zien gebeuren: zij worden systematisch weggepest, ontslagen en met trauma’s achtergelaten.

De minister van Justitie en Veiligheid zei in het debat over racisme en discriminatie binnen de politie, dat verandering binnen het politieorgaan van binnenuit moet komen en dat de politie dit zelf kan regelen. Hoe kunnen wij hierop vertrouwen als de politie keer op keer heeft laten zien dat zij er niet voor ons zijn, maar enkel en alleen voor elkaar? Wanneer de zoveelste schandaal van een politieagent kan rekenen op bijval van collega’s en elke politieagent die wél kritiek durft te uiten de organisatie wordt uitgejaagd? We zijn de tijd van wachten en vertrouwen op de politie allang al voorbij. We moeten afrekenen met de politiecultuur waarin machtsmisbruik, geweld en racisme onbestraft kan blijven voortbestaan.

Uit onderzoek van Controle Alt Delete kwam uit cijfers naar voren dat 2022 het vierde jaar op rij is dat geweld door politie is toegenomen. In datzelfde jaar zijn 24 mensen overleden onder verantwoordelijkheid van wetshandhavers. Hierbij is sprake is van een disproportioneel aantal mensen met een migratieachtergrond: zij overlijden 11 keer vaker onder verantwoordelijkheid van wetshandhavers. 

De racistische en rechtsextremistische denkbeelden van politieagenten kunnen niet losgezien worden van het aantal geweldsincidenten en racistische bejegeningen waar de politie zich structureel schuldig aan maakt. En mee weg kan komen.

ONZE VISIE OP DE TOEKOMST

We veroordelen het voortdurende falen van de politie om de levens van burgers te beschermen en die van de Tweede Kamer om hiertegen op te treden in de vorm van concreet beleid. Echter kunnen we ons niet verbazen over het gebrek aan een aanpak van het toenemende rechtsextremisme binnen het politiesysteem. Geweld, racisme en machtsmisbruik zijn inherente onderdelen van het karakter van de politie. Het is dan ook geen verassing dat consequenties en gerechtigheid uitblijven wanneer de zoveelste agent zich schuldig maakt aan racisme en politiegeweld.
 
Hoewel wij alles zullen blijven doen voor zerotolerancebeleid met sancties en veroordelingen voor racistische politiemedewerkers, weten we ook dat er meer nodig is voor fundamentele verandering in ons zogeheten ‘rechtssysteem’. Een systeem dat politiegeweld en machtsmisbruik niet alleen de vrije loop laat gaan, maar faciliteert, waardoor agenten die hun geweldsmonopolie maar al te graag misbruiken hier ongestraft mee weg kunnen komen. Een systeem dat misdaad niet voorkomt, maar eerder creëert middels een cultuur van bestraffing, geweld en opsluiting. Er is meer nodig dan sancties, veroordelingen en ontslagen. Ook hervormingsstrategieën zoals inclusiviteit- en diversiteitstrainingen zullen niets veranderen aan de fundamentele problemen binnen de politie. 

Ons is wijsgemaakt dat de politie het enige middel is voor het creëren van veiligheid in onze buurten, maar wij geloven dat veiligheid onder geen enkele omstandigheden kan worden gegarandeerd door een inherent gewelddadig orgaan als de politie.

Wij zullen altijd een samenleving blijven nastreven waar we collectieve zorg dragen voor elkaar. Een samenleving waarin we structureel onrecht en economische ongelijkheid uitbannen, waardoor mensen niet langer uit wanhoop tot misdaad worden gedreven. Waarin zij de kans krijgen hun fouten te herstellen en de waardigheid krijgen waar wij allen recht op hebben. Dit doen we door te stoppen met het investeren in politie en te beginnen met het investeren in voorzieningen die onze gemeenschappen wél veilig houden.

Voor een samenleving waar niet afstraffing, maar medemenselijkheid centraal staat.