Skip to content

Ben jij BIJ1 ?

Kom in actie en doe mee
voor radicale gelijkheid.

DOE
MEE

Woordenlijst


30-10-2023

In deze woordenlijst vind je de betekenis van veel woorden uit het verkiezingsprogramma. Omdat we in het programma onze standpunten over heel verschillende onderwerpen uitleggen, zul je regelmatig woorden tegenkomen die je niet kent. We hebben geprobeerd de betekenis van de belangrijkste van deze woorden in deze lijst op te nemen. 

Deze woordenlijst is geen onderdeel van het partijprogramma, maar een hulpstuk om de hoofdstukken van het partijprogramma makkelijker te kunnen lezen.

0-9

30%-regeling:

Een regeling waarbij werknemers die van buiten Nederland komen en tijdelijk in Nederland werken onder bepaalde voorwaarden, over maximaal 30% van hun loon geen belasting hoeven te betalen.

30km-zone:

Een gebied waarin je maximaal met een snelheid van 30 kilometer per uur mag rijden.

A

Aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO):

Een aanvulling op het inkomen, om dit inkomen te verhogen naar het sociaal minimum (het minimale bedrag dat je nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien). Mensen die de leeftijd hebben bereikt waarop zij recht hebben op een inkomen op grond van de Algemene Ouderdomswet (AOW), maar die geen of geen volledige AOW ontvangen, kunnen mogelijk aanspraak maken op de AIO.

ABA-genezingstherapie:

Afkorting voor therapie op basis van toegepaste gedragsanalyse, ‘Applied Behavior Analysis’ (ABA) in het Engels. Wij zijn kritisch over ABA-therapie, omdat het vaak mensen met autisme dwingt zich onnodig aan te passen aan heersende gedragsnormen. Dit kan het welzijn van mensen met autisme schaden.

ABCSSS-eilanden:

Afkorting voor de eilanden Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia en Sint Maarten. 

Actief en passief stemrecht:

Actief stemrecht is het recht om te stemmen. Passief stemrecht is het recht om verkiesbaar te zijn voor stemmingen.

Agressieoorlog:

Een oorlog die gevoerd wordt zonder dat hier rechtvaardiging voor is op grond van zelfverdediging. Het Handvest van de Verenigde Naties noemt een agressieoorlog als een misdaad tegen de vrede. 

AI:

Afkorting voor ‘artificiële intelligentie’. Een computersysteem dat voorspellingen maakt of acties onderneemt op basis van patronen in bestaande gegevens en vervolgens kan leren van fouten om de nauwkeurigheid te vergroten. 

AIVD:

Afkorting voor ‘Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst’, een Nederlandse geheime dienst die op civiel (niet-militair) gebied zowel in het binnenland als het buitenland inlichtingen verzamelt.

Algoritme:

Een algoritme is een formule in de vorm van code om een wiskundig of informaticaprobleem automatisch op te lossen. 

Anti-imperialistisch:

Tegen koloniale en kapitalistische invloeden, bezettingen en structuren. 

AOW:

Afkorting voor ‘Algemene Ouderdomswet’. De Algemene Ouderdomswet verschaft vanuit de Rijksoverheid een basispensioen voor mensen die een vastgestelde leeftijd hebben bereikt. Afhankelijk van je geboortedatum, ligt deze leeftijd tussen de 66 en de 70 jaar.

Associatieverdrag met Israël:

Een akkoord tussen de EU en Israël, waarmee de internationale samenwerking met Israël is vastgesteld, en dat Israël vrijstelt van invoerheffingen in de EU. Associatieovereenkomsten die de EU met landen afsluit moeten gebaseerd zijn op respect voor de mensenrechten en op democratische beginselen. De interne en buitenlandse politiek van deze landen moet hierdoor geleid worden. Dat staat ook vermeld in artikel 2 van de overeenkomst met Israël, waar Israël zich dus niet aan houdt. 

Automatische prijscompensatie (APC):

Een regeling die is opgenomen in sommige CAO’s. Met automatische prijscompensatie stijgen de lonen automatisch wanneer de prijzen stijgen.

Autonome landen:

Aruba (sinds 1986), Curaçao en Sint Maarten (sinds 2010) zijn autonome landen binnen het Koninkrijk. Dit betekent dat zij verantwoordelijk zijn voor hun bestuur en een eigen Parlement en Grondwet hebben. Zij zijn nog wel deel van het Nederlands Koninkrijk. Officieel zijn de landen gelijkwaardig, maar in de praktijk zijn de regelingen zo opgezet dat Europees Nederland de grootste macht heeft en zelf kan besluiten om in te grijpen op de eilanden. 

B

Babyboete:

Metafoor voor de negatieve gevolgen op het inkomen van mensen die één of meer kinderen krijgen en opvoeden. De babyboete is sterk gender-afhankelijk en treft hoofdzakelijk moeders.

Bestaanszekerheid:

De zekerheid waarin personen en gemeenschappen van hun basisbehoeften zijn voorzien, en een goed en waardig leven kunnen leiden. Voor BIJ1 betekent bestaanszekerheid in ieder geval een goed en betaalbaar huis hebben, passende zorg krijgen wanneer je dat nodig hebt, ruimte om jezelf te ontwikkelen zoals jij dat wilt, een leefbaar inkomen. 

Big Tech:

De grootste en meest invloedrijke technologiebedrijven ter wereld. Enkele van de meest prominente Big Tech-bedrijven zijn: Meta, Amazon, Apple, Netflix en Google. 

Big 5:

De voorwaarden die je als jongere (uit de jeugdzorg) nodig hebt om zonder hulp verder te kunnen. Namelijk; een woning, een dagbesteding, een volwassene om op terug te vallen, financiële zelfstandigheid en een sociaal netwerk. 

Bijzondere gemeenten:

De BES-eilanden (Bonaire, Statia en Saba) zijn sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland. Ze maken geen deel uit van een provincie, maar zijn gemeenten als onderdeel van het Nederlandse Koninkrijk. 

Biodiversiteit:

De diversiteit van flora (planten) en fauna (dieren) binnen een bepaald ecosysteem. 

Biomassacentrales:

Centrales waar materiaal van plantaardige of dierlijke herkomst wordt gebruikt om energie op te wekken. Helaas lang niet altijd met de garantie dat dit duurzaam gedaan wordt.

Blackface:

Het opmaken van het gezicht met zwarte/bruine schmink en eventueel stereotyperende kenmerken om zo een racistische karikatuur van een Zwart persoon uit te beelden.

BOA:

Afkorting voor ‘buitengewoon opsporingsambtenaar’. Een BOA heeft een specifieke opsporingsbevoegdheid en mag onderzoeken of er bepaalde strafbare feiten zijn gepleegd. Voorbeelden van BOA’s zijn de conducteur, de douanebeambte, de gemeentelijke handhaver, en de leerplichtambtenaar. Boa’s mogen verdachten aanhouden, iemands identiteit controleren, processen-verbaal opmaken en boetes uitschrijven.

Body Mass Index (BMI):

Een veel gebruikte Engelse term voor Lichaamsmassaindex (ook wel queteletindex of QI). Dit is een getal dat de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon uitdrukt. De BMI wordt veel gebruikt om overgewicht of ondergewicht te meten, ondanks de non-medische, racistische en seksistische oorsprong van deze index.

Braille:

Een vorm van geschreven taal voor mensen met een visuele beperking. In braille worden letters en leestekens weergegeven door patronen met verhoogde stippen die je kunt lezen door ze met je vingertoppen te voelen.

Brievenbus-BV:

Een bedrijf dat alleen een postadres heeft in een land waar het geregistreerd staat, maar in dit land verder geen bedrijfsactiviteiten uitvoert. Algemener ook een ‘brievenbusfirma’ genoemd. Vaak worden brievenbusfirma’sgebruikt om belasting te ontwijken. Wanneer een bedrijf zich met een postbus registreert in een ander land met lage belastingtarieven, kan het er zo voor zorgen dat het minder belasting hoeft te betalen.

Bruto Binnenlands Product (BBP):

De som van de waarde die huishoudens, overheden en ondernemingen in een land toevoegen aan de goederen en diensten die zij hebben verbruikt om hun producten te maken. Eerder werd dit ‘bruto nationaal product’ (BNP) genoemd.

Bureaucratie:

Een onnodig ingewikkeld administratief systeem of procedure.

C

Camera in Beeld:

Een systeem van de politie, waar inwoners en bedrijven vrijwillig hun beveiligscamera(‘s) voor kunnen aanmelden. Met Camera in Beeld weet de politie waar er privébeveiligingscamera’s hangen. De politie kan beelden van aangemelde camera’s opvragen. Camera in Beeld draagt bij aan politiesurveillance.

CAO:

Afkorting voor ‘collectieve arbeidsovereenkomst’. In een collectieve arbeidsovereenkomst staan afspraken over arbeidsvoorwaarden, zoals over loon, werktijden, toeslagen, of pensioen.

Chatcontrole:

Bijnaam van een wetsvoorstel van de Europese Commissie om aanbieders van online diensten te kunnen verplichten om alle digitale communicatie op hun dienst te laten doorlichten op de mogelijke aanwezigheid van illegaal materiaal. Alle digitale (privé)berichten van iedereen in de Europese Unie zouden moeten worden gescand, ongeacht of je ergens van verdacht wordt. Chatcontrole ondermijnt het briefgeheim en fundamentele rechten van mensen in de Europese Unie.

Circulaire landbouw:

Ook wel kringlooplandbouw. Een vorm van landbouw gebaseerd op het idee dat alles optimaal gebruikt wordt. De resten van de ene keten zijn de grondstoffen voor een andere keten. Zo wordt bijvoorbeeld voedsel dat wij niet meer eten als diervoeder gebruikt. Om tot zo’n circulair landbouwsysteem te komen, hebben we een transitie (omschakeling) nodig waarin plantaardige en dierlijke productieketens slim aan elkaar worden geknoopt. 

Cis:

Als aanduiding van gender: Persoon wiens gender op dit moment hetzelfde is als het gender dat deze bij de geboorte toegewezen heeft gekregen.

Claimrecht:

Het recht van bedrijven om Nederland aan te klagen als zij winsten mislopen vanwege een besluit dat de Nederlandse overheid heeft genomen. 

Code Culturele Diversiteit:

Een richtlijn voor de culturele sector om deze sector te verbeteren op het gebied van diversiteit. Oorspronkelijk vooral gericht op culturele diversiteit, maar inmiddels richt het zich op een breder spectrum, zoals onder andere gender, religie, sociaal-economische status en leeftijd. 

Consensusrijkswet Herstelmaatregelen:

Voorgestelde wet voor herstelmaatregelen voor het Nederlandse slavernijverleden.

Constitutioneel Hof:

Een centraal rechtscollege dat toetst of wetten of andere wetskrachtige verdragen grondwettelijk zijn. Dat wil zeggen, of deze wetten of verdragen passen bij de grondwet.

COVID-19:

Afkorting van het Engelse ‘coronavirus disease 2019’. COVID-19 is een ziekte die wordt veroorzaakt door een coronavirus (SARS-CoV-2). In de acute fase wordt de ziekte gekenmerkt door symptomen zoals hoesten, koorts, kortademigheid, keelpijn, verlies van reuk en smaak, of vermoeidheid. Sommige mensen die besmet raken hebben weinig of geen symptomen. In sommige gevallen kan COVID-19 leiden tot ademhalingsproblemen, blijvende schade aan de longen en de hartspier, problemen met het zenuwstelsel, nierfalen, of de dood.

Cultuurmarxisme:

Cultuurmarxisme is een neonazistische complottheorie, die veronderstelt dat een Joodse linkse elite in het geheim de Westerse samenleving omver wil werpen via cultuur. 

Cultuursensitief:

Handelen met respect voor, en terwijl je je bewust bent van de normen en waarden die bij een bepaalde cultuur horen. 

Curriculum (meervoud: curricula):

Een curriculum is een gestructureerd plan of programma binnen onderwijsinstellingen, scholen, en opleidingen. Het wordt gebruikt om de inhoud, doelen en leeractiviteiten voor een bepaald vakgebied of onderwerp te bepalen. 

D

Decentrale selectie:

Regeling waarmee scholen voor theoretisch en wetenschappelijk onderwijs (hogescholen of universiteiten) zelf studenten selecteren voor opleidingen met een beperkte toelating, en dus niet in afstemming met andere scholen. Voor deze opleidingen gaat toelating vaak niet door loting, en er kunnen niet-inclusieve of niet-toegankelijke voorwaarden gesteld worden die ongelijkheid bevorderen.

Decriminalisering:

In sekswerkbeleid: de vergunningsplicht voor sekswerk vervalt en er wordt niet meer opgetreden of gehandhaafd op sekswerk. Sekswerk is gewoon werk, en sekswerkers hebben dezelfde rechten als andere arbeiders.

Dekolonisatie:

Het proces waarin gekoloniseerde landen zich ontdoen van de koloniale machthebbers, maar ook de processen waarin de samenleving afstand neemt van witte en/of Westerse normen als de universele waarheid. 

Dekolonisatiebeleid:

Beleid omtrent het proces van dekolonisatie.

Democratisch deficit:

Een democratisch deficit bestaat als er groepen zijn die geen vertegenwoordiging hebben in een democratie, maar wel te maken hebben met de wetgeving die door dat parlement gemaakt wordt. In het Koninkrijk is er een democratisch deficit, omdat het Nederlandse Parlement Rijkswetten vastlegt voor het hele Koninkrijk, maar de Parlementen van de autonome landen (Aruba, Curaçao en Sint Maarten) daar geen stemrecht in hebben. Omdat inwoners van die eilanden niet voor de Nederlandse Tweede Kamer kunnen stemmen, is er dus een democratisch deficit. 

Diasporisch:

Van doen hebbend met een diaspora. Een diaspora is een groep mensen die een culturele en geografische herkomst delen, maar buiten hun traditionele geografische plaats van herkomst leven.

Digitale infrastructuur

De voorzieningen die nodig zijn om informatie op het internet te kunnen delen. Je kunt hier denken aan kabels onder de grond, zendmasten, maar ook computers en servers, software en websites. 

Discretionaire bevoegdheid:

In bestuursrecht: De bevoegdheid van een bestuursorgaan om in bepaalde gevallen naar eigen inzicht een besluit te nemen. Bijvoorbeeld een burgemeester die naar eigen inzicht bepaalde maatregelen kan nemen voor ordehandhaving.

Discriminatie:

Het onrechtmatig uitsluiten en niet gelijkwaardig behandelen van, of onderscheid maken tussen verschillende mensen of groepen. Volgens artikel 1 van de Grondwet is discriminatie “wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook”, niet toegestaan.

Diversiteitsquotum (meervoud: diversiteitsquota):

In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal dient te worden bezet door mensen die de diversiteit van deze organisatie vergroten. Het kan bijvoorbeeld gaan om diversiteit met betrekking tot etniciteit, gender, of beperking.

Doorzettingsmacht:

In de zorg: De bevoegdheid van een zorgmedewerker om op te schalen als de zorg en ondersteuning niet goed kan worden geleverd in de bestaande situatie. Denk bijvoorbeeld aan een huisarts die iemand doorverwijst naar een specialist. 

Dublinverordening:

Een Europese verordening die sinds januari 2014 van kracht is. Deze verordening bepaalt welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag. Meestal is dat het land waar de vluchteling aankomt: in de praktijk betekent dit dat Italië en Griekenland verreweg de meeste asielaanvragen te verwerken hebben. Deze verdeling is oneerlijk en heeft veel schadelijke gevolgen voor mensen die zich in Europa willen vestigen, bijvoorbeeld omdat ze op de vlucht zijn.

DUO:

Afkorting voor ‘Dienst Uitvoering Onderwijs’, een uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. De dienst uitvoering onderwijs is verantwoordelijk voor onder meer het innen van lesgelden, verstrekken en lenen van studiefinanciering, en het erkennen van diploma’s.

E

Ecocide:

Het doelbewust of op basis van nalatigheid verwoesten van een ecosysteem door menselijk handelen. 

Ecosysteem:

Een systeem van levende wezens die samen met hun omgeving een keten vormen die het leven binnen het systeem in stand houdt. 

Eilandsraad:

De eilandsraden op Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn de democratisch gekozen vertegenwoordigers op de eilanden. Zij zijn vergelijkbaar met gemeenteraden in Europees Nederland. 

Ervaringsdeskundige:

Iemand die op basis van eigen ervaringen een situatie goed kent, en die hierdoor een specifieke vorm van expertise heeft die met anderen gedeeld kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een Doof persoon die binnen een gemeente werkt om de binnenstad toegankelijker te maken voor mensen met een beperking van het gehoor.

Etniciteit:

Een verzameling van kenmerken die onderdeel zijn van iemands achtergrond of identiteit, zoals nationaliteit, taal, cultuur of religie.

Etnisch profileren:

Het hanteren van (uiterlijke) eigenschappen als huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof bij opsporing of handhaving, terwijl daar geen bewezen aanleiding voor is. 

Eurocentrisme:

Het, al dan niet bewust, benadrukken van (het perspectief van) Europa, en in het algemeen de Westerse ideeën en theorieën. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de invloeden en mogelijkheden van andere culturen. 

Europees Parlement:

Het Europees Parlement is het enige orgaan binnen de Europese Unie dat direct is verkozen door EU-burgers. 

Europese Commissie:

Het overheidsorgaan van de Europese Unie, verantwoordelijk voor onder andere de Europese begroting en het indienen van en stemmen over Europese wetgeving. 

Europese Raad:

De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders van alle EU-lidstaten en de voorzitter van de Europese Commissie. Zij zijn het belangrijkste beslissingsorgaan van de EU en hebben het laatste woord over Europees beleid. (Niet hetzelfde als de Raad van de Europese Unie.)

Evenredige werving van personeel:

Met betrekking tot werklast en arbeidsduur: Als we de werktijd terugbrengen tot 30 uur per week, dan moet het niet zo zijn dat de werkers in minder tijd dan toch hetzelfde werk moeten doen. Het is belangrijk dat als mensen minder lang werken er evenredig meer mensen worden aangesteld, zodat de werklast per persoon hetzelfde blijft. 

Extra-curriculaire activiteiten:

Activiteiten die buiten een officieel onderwijsprogramma vallen, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, sport, of deelname in clubs. 

F

Fair Practice Code:

Een gedragscode voor ondernemingen en mensen die werken binnen de kunst, cultuur en creatieve sector met als doel het bewerkstelligen van een eerlijke en solidaire bedrijfsvoering. 

Femicide:

Het opzettelijk doden van vrouwen of meisjes om hun gender.

Fijnmazig:

Over een vervoersnetwerk: Zeer vertakt, met een hoog aantal beschikbare verbindingen. Een fijnmazig vervoersnetwerk is handig, omdat je dan meer kans hebt dat je overal gemakkelijk vlak bij je vertrekpunt kunt instappen en vlak bij je eindbestemming kunt uitstappen.

Foie gras:

De vervette lever van een gans of eend (foie gras is Frans voor ‘vette lever’). Om een lever van een gans of eend te vervetten, wordt het dier meerdere keren per dag onder dwang gevoerd. Met een lange stalen of rubberen buis wordt voer direct de slokdarm ingepompt, wat zorgt voor angst, pijn en verwondingen. Dieren die gebruikt worden voor het maken van foie gras hebben een vreselijk leven.

Fort Europa:

Aanduiding van het grondgebied van de Europese Unie als een fort, waarvan de buitengrenzen aan alle kanten zijn afgesloten en worden verdedigd. Metafoor met een negatieve bijklank.

Frontex:

Afkorting van het Franse ‘Frontières extérieures’, wat verwijst naar buitengrenzen. Frontex is het Europese grens- en kustwachtagentschap dat vanuit samenwerking tussen Europese lidstaten de Europese buitengrenzen bewaakt. 

G

Garantstelling door derden:

Wanneer een partij er voor instaat dat een andere partij aan bepaalde financiële eisen of verplichtingen voldoet of zal voldoen. Bijvoorbeeld een ouder die er tegenover een verhuurder voor instaat dat hun kind de huur zal betalen, of een gemeente die er tegenover een schuldeiser voor instaat dat een inwoner diens schulden zal aflossen.

Geborgde zetels:

Bij waterschappen: Zetels in het algemeen bestuur van een waterschap die zijn gereserveerd voor onverkozen vertegenwoordigers vanuit bedrijven, de landbouw en beheerders van natuurterreinen.

Gele bond:

Een vakbond die is opgericht door een overheid, werkgever, of die op een andere manier niet onafhankelijk is van de werkgever. Een vakbond die niet of onvoldoende onafhankelijk is van een werkgever behartigt de belangen van de werkgever en zet echte vakbonden buitenspel. Daarmee ondermijnt een ‘gele’ vakbond het recht van de arbeider op collectief onderhandelen.

Geleidestrook:

Een speciale baan plaveisel met een afwijkende structuur (bijvoorbeeld ribbels) die mensen met een visuele beperking kunnen gebruiken om zich te oriënteren. Geleidestroken zijn te vinden op bijvoorbeeld voetpaden, trappen en stations (maar lang niet altijd).

Gemarginaliseerd:

Toestand waarin een persoon, groep, of idee als onbelangrijk of als buitenstaander wordt behandeld. Mensen die gemarginaliseerd worden kunnen te maken hebben met sociale uitsluiting. Zij kunnen niet altijd gebruik maken van de rechten, mogelijkheden en bronnen die voor centraal gestelde mensen ter beschikking staan.

Genderexpressie:

De manier waarop iemand diens eigen of een andere genderidentiteit waarneembaar maakt aan de buitenwereld.

Genderidentiteit:

De wijze waarop iemand zich identificeert op het gebied van diens gender.

Genderloonkloof:

Het verschil in het gemiddeld bruto uurloon dat mensen van het ene gender ontvangen in vergelijking met mensen van een ander gender. Bijvoorbeeld het verschil in gemiddeld brutoloon tussen vrouwen en mannen. 

Gentrificatie:

Het verdrijven van oude bewoners uit (een vaak multiculturele) volkswijk, waarvoor vaak een nieuwe rijke bevolking in de plaats komt. 

Geschillenregeling:

Een procedure waarin geschillen of conflicten tussen partijen worden opgelost. Momenteel is er in het Koninkrijk geen procedure wanneer de landen het oneens zijn met elkaar. Uiteindelijk beslist meestal de Rijksministerraad als er een geschil is, waarin Nederland de macht heeft. 

H

Handhaving- en toezichtslocatie (HTL):

Een locatie waarin mensen worden opgesloten die in Nederland asiel zoeken en waarvan gesteld wordt dat zij in een reguliere opvanglocatie overlast hebben veroorzaakt. Een handhaving- en toezichtslocatie is te vergelijken met een gevangenis.

Harde knip:

Bij Jeugdzorg: Het principe dat iemand die jeugdzorg ontvangt geen aanspraak meer kan maken op jeugdzorg vanaf het moment dat deze persoon 18 jaar oud wordt.

Herstelrecht:

Herstelrecht biedt mensen die betrokken zijn bij een (mogelijk) strafbaar feit, zoals slachtoffers, verdachten, veroorzakers en veroordeelden, de kans om de gevolgen van het onrecht te herstellen. Je kunt hier denken aan het herstellen van emotionele, fysieke, materiële of immateriële schade.

Housing First:

Engels voor ‘eerst een huis’. Zorgen dat mensen eerst een huis hebben is een bewezen effectief model om dakloosheid te beëindigen. Het doel van het Housing First model is om dak- en thuisloze mensen zo snel mogelijk in een stabiele huisvestingssituatie te plaatsen en hen van daaruit te helpen bij het aanpakken van eventuele andere problemen die tot dakloosheid hebben geleid. Dit model is gebaseerd op het idee dat huisvesting zowel een basisbehoefte als een fundamenteel recht is, en dat mensen beter in staat zijn om aan hun andere problemen te werken als ze een veilige en stabiele plek hebben om te wonen.

Huisjesmelker:

Iemand die meerdere panden bezit en probeert een zo groot mogelijke winst uit deze panden te halen. Bijvoorbeeld door hoge huren te vragen, minimaal onderhoud te plegen, of één pand in kleinere studio’s of kamers aan zoveel mogelijk huurders tegelijkertijd te verhuren. 

I

ID-WIV:

Afkorting voor ‘Inlichtingendienst Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten’. ID-WIV is een afdeling van de nationale politie die onder het gezag van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) informatie verzamelt.

IHRA-definitie:

Door de Israël-lobby wordt een poging gedaan om de gangbare definitie van antisemitisme aan te passen door erin op te nemen dat vormen van kritiek op de staat Israël daaronder kunnen vallen. De pogingen om de IHRA-definitie aangenomen te krijgen door regeringen en parlementen gaan niet toevallig samen met campagnes om alle kritiek op Israël te onderdrukken.

Immateriële reparaties:

Immateriële vormen van herstel zijn maatregelen die niet met financiële compensaties zijn op te lossen. Voorbeelden hiervan zijn formele excuses, eerherstel voor verzetshelden en educatie en bewustwording. Immateriële reparaties gaan vaak samen met materiële reparaties, voor een brede aanpak die recht doet aan de schade die (neo)koloniale landen hebben aangericht.

IMF:

Afkorting voor Internationaal Monetair Fonds. Zij gaan over internationale samenwerking op monetair gebied, de bestrijding van financiële crises en kredietverlening voor staten met betalingsproblemen. Het IMF is een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties met hoofdkantoor in Washington. BIJ1 vind het IMF een ondemocratisch orgaan dat gedomineerd wordt door enkele grote kapitalistische landen, zoals de VS. Het IMF staat bekend om het afdwingen van neoliberaal economisch beleid, als voorwaarde voor bijstand aan landen in financiële moeilijkheden.

Imperialisme:

Het proces waarbij een rijk de eigen macht en het eigen gebied uitbreidt, door andere gebieden in de wereld te veroveren en te beheersen.

Inclusiviteit:

Het actief in de samenleving betrekken van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.

Inheems

Over een bevolking, dier- of plantensoort: Komende uit of van het gebied zelf. 

Institutioneel:

Verweven in de cultuur en normen van instituten, bijvoorbeeld overheidsinstellingen. 

Interlandelijke adoptie:

Adoptie van een kind uit het buitenland.

Intersectioneel:

Een term afkomstig uit het Zwart feminisme, om aan te duiden hoe verschillende identiteitskenmerken niet afzonderlijk kunnen worden begrepen, maar eerder samenwerken om de ervaringen van individuen te vormen. Intersectioneel feminisme gaat bijvoorbeeld niet alleen over vrouwzijn, maar de combinatie van factoren die je leven ook beïnvloeden en hoe die samenwerken. Het gaat dan bijvoorbeeld om gender, ras, klasse, seksualiteit, beperking en meer.

Intersekse mensen:

Personen met een lichaam dat niet past binnen normatieve binaire ideeën over wat een vrouwelijk of mannelijk lichaam is. Bijvoorbeeld op grond van de combinatie van sekse-eigenschappen zoals chromosoompatronen, geslachtsklieren en genitaliën.

IVF (in vitro fertilisatie):

Een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij buiten het lichaam in een laboratorium een ei met sperma wordt gecombineerd. De bevruchte eieren laat men enkele dagen in een embryocultuur groeien, waarna één of meerdere embryo’s in de baarmoeder worden geplaatst. Het doel van IVF is een zwangerschap te realiseren.

Irregulier verblijf:

Een proces waarbij een persoon zonder geldige documenten in een land verblijft.

K

Kapitaalvlucht:

Het doorsluizen van kapitaal naar het buitenland, vaak vanwege lage belastingtarieven. 

Kapitalisme:

Ons huidige economische systeem waarin het behalen van winst en het opbouwen van kapitaal het belangrijkst zijn. De vrije markt met de bijbehorende voortdurende groei moet daarvoor zorgen. Dit gebeurt door middel van uitbuiting en kolonialisme en gaat ten koste van onder andere arbeidsrechten, eerlijke verdeling van macht en welvaart, dierenwelzijn en het klimaat.

Klassenjustitie:

Wanneer mensen die meer vermogen hebben, of een ‘hogere’ opleiding, om die reden worden bevoorrecht binnen de rechtspraak. 

Klokkenluider:

Iemand die een misstand onthult over een organisatie. Bijvoorbeeld fraude, gevaarlijke werkomstandigheden, of andere illegale activiteiten. De term ‘klokkenluider’ is metaforisch gebruikt, met het idee dat zo een persoon de noodklok luidt over deze misstanden.

Kostendelersnorm:

Het verlagen van een bijstandsuitkering op het moment dat meerdere volwassenen samenwonen op één adres. Dit geldt ook als de samenwonende volwassenen een familie vormen. 

Kraakverbod:

Wetgeving die kraken illegaal maakt. Kraken is het betreden en in gebruik nemen van een (langdurig) leegstaand gebouw of grondgebied.

Kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID):

Een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij sperma van een spermadonor middels een dunne buis of slang wordt ingebracht in de baarmoeder. Het doel is om een zwangerschap te realiseren.

L

Lelylijn

Een voorgestelde directe spoorlijn tussen Lelystad en Groningen, via Emmeloord, Heerenveen en Drachten.

Levensbrede beperking:

Een beperking die op meerdere aspecten van iemands leven betrekking heeft. Bijvoorbeeld een beperking die zowel iemands mobiliteit als diens psychisch welzijn beïnvloedt.

LGBTQIA+:

Een afkorting voor Lesbisch, Gay, Biseksueel, Trans, Queer, Intersekse, Aseksueel en meer. 

Liberaal:

Politieke stroming waar de overheid zo min mogelijk invloed heeft op de invulling van de maatschappij, waar het belang van bedrijfseigenaren voorop staat, en radicale verandering vrijwel uitgesloten is.

Lissabon Verklaring:

Kort voor ‘Verklaring van Lissabon over het Europees platform voor de bestrijding van dakloosheid’. Een verklaring die in 2021 in de stad Lissabon (Portugal) werd opgesteld met als doel om in het jaar 2030 een einde te hebben gemaakt aan onder meer dak- en thuisloosheid, lang verblijf in noodhuisvesting en huisuitzettingen. De verklaring erkent dat discriminatie, gezondheidsproblemen, stijgende huisvestingskosten, onvoldoende sociale woningvoorraad, lage lonen en onzekere arbeidscontracten bijdragen aan dak- en thuisloosheid.

Long COVID:

Engelse aanduiding voor langdurige COVID, een verzameling gezondheidsproblemen die mensen kunnen ervaren na een COVID-19 besmetting. Symptomen zijn onder andere vermoeidheid, geheugenproblemen, kortademigheid, slaapstoornissen, hoofdpijn, verlies van reuk of smaak, spierzwakte, koorts, cognitieve stoornissen en problemen met de geestelijke gezondheid. Symptomen kunnen weken, maanden, of jaren duren.

M

Materiële reparaties:

Maatregelen om schade door kolonialisme en slavernij te herstellen, met financiele compensaties en andere materiële vormen van herstel. Herstelbetalingen zijn hier een voorbeeld van. 

ME/CVS:

Afkorting voor ‘myalgische encefalomyelitis/chronischevermoeidheidssyndroom’. ME/CVS is een niet-aangeboren, complexe en chronische multisysteemziekte. Het voornaamste kenmerk van ME/CVS is een extreme vermoeidheid of uitputting, die ook gepaard kan gaan met pijn. Een relatief kleine inspanning kan leiden tot verergering van de klachten. Het leven van mensen met ME/CVS wordt hierdoor vaak dramatisch beperkt.

Mediaanloon:

De hoogte van loon dat, wanneer je alle lonen van klein naar groot op een rij zou zetten, precies in het midden van de rij zou liggen. Bijvoorbeeld, in 2021 was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek het mediaanloon in Nederland €39.100. Dat betekent dat de helft van de mensen in Nederland toen minder dan €39.100 verdiende en de andere helft méér.

Mensenrechtenverdragen:

Gemaakte afspraken tussen landen over het beschermen van mensenrechten. Denk bijvoorbeeld aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ook binnen de Nederlandse en Europese wetgeving worden deze in verschillende wetten en afspraken behandeld.

Menstruatieverlof:

Verlof dat iemand die menstrueert kan opnemen tijdens de menstruatie, in het bijzonder bij ernstige menstruatieklachten, zoals hevige krampen, (lage) rugpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, opgeblazen gevoel, misselijkheid of braken.  

N

Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR):

De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) is een onafhankelijke regeringcommisaris die sinds oktober 2021 een aanpak voor racisme en discriminatie maakt. De Kamer stelde deze commissaris aan naar aanleiding van onder meer de grootschalige Black Lives Matter-demonstraties in 2020, en de onthullingen over institutioneel racisme bij de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst.

Nationaliseren:

Het omvormen van een private bezitting, onderneming of dienst naar een publieke bezitting, onderneming of dienst. Bijvoorbeeld, door iets eigendom van de staat te maken. Voorbeelden van sectoren die vaak in publiek bezit zijn of worden gebracht: telecommunicatie, energie, spoorwegen, de post, het bankwezen, zorg, volkshuisvesting en water. Nationaliseren is het tegengestelde van privatiseren. 

Naturalisatiecursus:

Een cursus die je helpt bij het proces van naturaliseren. Naturaliseren is het verkrijgen van officieel staatsburgerschap van een land.

NAVO:

Afkorting voor ‘Noord-Atlantische Verdragsorganisatie’. De NAVO is een intergouvernementele militaire overeenkomst tussen Noord-Amerikaanse en Europese lidstaten met als doel collectieve militaire verdediging. Ieder lid van NAVO belooft de andere leden militair te verdedigen wanneer één of meer van hen wordt aangevallen door een land dat niet lid is van de NAVO.

NCTV:

Afkorting voor ‘Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid’, het orgaan binnen de Rijksoverheid dat verantwoordelijk is voor onder meer terrorismebestrijding, nationale veiligheid en statelijke dreigingen. 

Nedersaksenlijn

Een voorgestelde directe spoorlijn tussen Enschede en Groningen, via Emmen.

Neokolonialisme / Neokoloniaal:

Met neokoloniaal worden systemen bedoeld waarin rijke (vaak Westerse) landen voormalig gekoloniseerde gebieden nog steeds uitbuiten.

Neoliberaal:

Van doen hebbend met neoliberalisme. Neoliberalisme is een los samenhangend geheel van ideeën en principes dat onder meer vrije-markt-kapitalisme, privatisering, deregulatie, globalisering, vrijhandel en een beleid van soberheid voorstaat. Neoliberalisme stuurt aan op het terugbrengen van overheidsuitgaven, om de rol van de private sector in de economie en maatschappij te vergroten. Neoliberalisme wordt bekritiseerd omdat het vaak zonder goede onderbouwing gelooft dat marktwerking de meeste economische en sociale problemen oplost, en omdat het ongelijkheid in maatschappijen vergroot.

Netneutraliteit:

Afkorting van ‘netwerkneutraliteit’. Het principe dat internetaanbieders alle communicatie en gegevens die via het internet verstuurd worden gelijk moeten behandelen. Met netneutraliteit moet een internetaanbieder er voor zorgen dat alle websites en applicaties onder dezelfde voorwaarden en met dezelfde snelheid toegankelijk zijn, zonder bepaalde inhoud te blokkeren of een voorkeursbehandeling te geven.

Neurodiversiteit / Neurodivergent:

De van nature aanwezige verschillen en variaties in het menselijk brein, bijvoorbeeld op het gebied van sociale interactie of de manier van informatie opnemen. Ook wel een verzamelterm voor onder andere autisme en dyslexie. Iemand is neurodivergent als deze persoon niet voldoet aan het stereotype van hoe het menselijk brein werkt.  

NGO:

Afkorting voor ‘niet-gouvernementele organisatie’, dus een organisatie die onafhankelijk is van de overheid. 

Non-binair:

Een non-binair persoon is iemand die geen man of vrouw is.

Non-farmaceutische beschermingsmaatregelen:

Maatregelen om je eigen gezondheid of de gezondheid van anderen te beschermen anders dan door het gebruik van geneesmiddelen. 

O

Omvolkingstheorie:

Een extreemrechtse complottheorie die suggereert dat in Westerse landen de inheemse bevolking zal worden vervangen door niet-inheemse bevolking.

Onbegrepen gedrag:

Gedrag waar mensen zonder ervaring of deskundigheid met moeite op de juiste manier mee omgaan. Dit is een alternatief voor ‘personen met verward gedrag’, dat nog (te) vaak gebruikt wordt, en dat geen recht doet aan de diversiteit van menselijke ervaring en leven. 

Onderadvisering:

Wanneer iemand een lager advies krijgt dan anderen met vergelijkbare presentaties op basis van externe factoren, of lager wordt ingeschat aan de hand van vooroordelen. Dit gebeurt vaak op de basisschool, als leerlingen een advies krijgen over welk voortgezet onderwijs te volgen. 

Onteigeningswetgeving:

De mogelijkheid om eigendom van particulieren aan de overheid over te dragen, bijvoorbeeld omdat de particuliere bezitter onverantwoord of op voor anderen schadelijke manier met dit eigendom omging.

Ontgroeien:

Het terugbrengen van economische groei. Onder het kapitalisme draait economisch beleid vaak om het stimuleren van economische groei. Maar een steeds groeiende economie is destructief voor mens, dier en planeet. Een welvarende wereld is mogelijk zonder economische groei. Voorstanders van ontgroeien gebruiken ook wel het Engelse woord ‘degrowth’.

Open access:

Engels voor ‘open toegang’. Het idee van open access wordt gebruikt in discussies over (wetenschappelijke) publicaties en bronnen. Veel publicaties en informatiebronnen zijn ontoegankelijk omdat je ervoor moet betalen of een bepaalde licentie nodig hebt. Daarom streven we naar een standaard van open toegang (open access) voor (wetenschappelijke) publicaties en informatiebronnen, zodat iedereen die dat wil deze kan raadplegen.  

Open source:

Vrije toegang tot de gebruikte bronnen van een eindproduct.

Orthese:

Een uitwendig hulpmiddel dat om een deel van je lichaam zit en dit lichaamsdeel zo ondersteunt, corrigeert, stabiliseert, immobiliseert of ontlast. 

Outputfinanciering:

Het verstrekken van geld op basis van uitkomsten. In het bijzonder wordt dit woord gebruikt voor een regeling van de overheid waarbij onderwijsinstellingen (vooral theoretisch en wetenschappelijk onderwijs) geld krijgen van de overheid op basis van hoeveel mensen er afstuderen of een certificaat behalen.

P

Pan-Afrikaans:

Een politieke en filosofische stroming die een gedeelde relatie ziet tussen alle Zwarte mensen op de wereld. Deze relatie wordt gezien op cultureel gebied (muziek bijvoorbeeld), politiek gebied (verzet tegen anti-Zwart racisme), en identiteit (een persoonlijke verbinding met andere Zwarte mensen en het Afrikaanse continent). 

Partnerverlof:

Verlof voor partners na de geboorte van een kind. Ook wel geboorteverlof, kraamverlof, of ouderschapsverlof genoemd. 

Participatiewet:

Een wet die ervoor zou zorgen dat meer mensen betaald werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. In veel gevallen brengt deze wet mensen met een beperking in de problemen, en dwingt hen dingen te doen die ze niet willen of kunnen.

Pathogenen:

Biologische ziekteverwekkers, zoals schadelijke bacteriën, schimmels en virussen.

Pechgeneratie:

Mensen die studeren hebben recht op een beurs van de overheid. Op het moment is dit de basisbeurs, en studenten hoeven dit bedrag niet terug te betalen als ze hun studie afronden. In 2015 werd de basisbeurs voor studenten afgeschaft door het toenmalige kabinet van VVD en PvdA, met steun van D66 en GroenLinks. In 2023 is deze beurs weer ingevoerd. De studenten die in de periode 2015-2023 zijn gaan studeren kregen dus geen basisbeurs. Daarom worden zij ook wel als de ‘pechgeneratie’ aangeduid.

Persoonsgebonden Budget (PGB):

Een persoonsgebonden budget is een bedrag waarmee iemand zelf zorg of ondersteuning inkoopt. Mensen kunnen dit bedrag aanvragen bij de gemeente, hun zorgverzekeraar of het zorgkantoor in hun regio. Iemand die dit budget krijgt, bepaalt zelf welke zorgverleners zorg of ondersteuning geven, waar en wanneer.

​​Praktisch onderwijs:

Praktijkgericht onderwijs dat mensen opleidt voor de beroepspraktijk. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als MBO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Predictive Policing:

Het gebruik van analytische technieken om voorspellingen te maken over toekomstige misdaden door de politie. Dit leidt in de praktijk tot etnisch profileren. 

Procesbeschikbaarheidlocatie (PBL):

Een locatie waarin mensen die in Nederland asiel zoeken worden opgesloten, wanneer is geoordeeld dat hun asielaanvraag een lage kans van slagen heeft. Een procesbeschikbaarheidslocatie is te vergelijken met een gevangenis.

Q

Quotum:

In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal door mensen uit een bepaalde groep dient te worden bezet.

R

Raad van de Europese Unie:

De Raad van de Europese Unie bestaat uit de ministers van alle EU-lidstaten die per onderwerp samenkomen om beslissingen te maken over het beleid van de EU. Een voorbeeld hiervan is als de ministers van Buitenlandse Zaken van alle lidstaten samenkomen. (Niet hetzelfde als de Europese Raad.) 

Rechtsbijstand:

Hulpverlening bij juridische kwesties. 

Rechtsherstel:

Compensatie voor de verschillende gevolgen die bepaalde groepen hebben moeten doorstaan bij bezetting of vervolging.

Regularisatie:

In het kader van asielprocedures en verblijf: Het proces waarbij iemand die in een land geen wettig verblijf heeft, of waarvan het verblijf alleen onzeker of tijdelijk is, een reguliere verblijfsstatus toegekend krijgt.

Repareerbaarheid:

De eigenschap die een apparaat of ander product heeft om gerepareerd te worden. Vaak worden apparaten als laptops, televisies of e-bikes op zo’n manier ontworpen dat ze niet of nauwelijks te repareren zijn als er iets mis mee is. Dit is verspilling en oneerlijk tegenover mensen die deze apparaten hebben gekocht.

Reproductieve arbeid:

Al het werk dat onbetaald wordt verricht om betaalde arbeid mogelijk te maken. Bijvoorbeeld thuis eten koken, het huishouden doen, of op kinderen passen. 

Rijksministerraad:

De Rijksministerraad is de ministerraad van het Koninkrijk. Zij beslissen over zaken die met het Koninkrijk te maken hebben of waarvan geregeld is dat het een verantwoordelijkheid van het Koninkrijk is. Ook kan de Rijksministerraad ingrijpen in de landen van het Koninkrijk via “aanwijzingen.” De Rijksministerraad is niet representatief: hierin zitten alle Nederlandse ministers (in Rutte IV waren er 20 ministers) en 1 vertegenwoordiger per eiland (dus één voor Aruba, één voor Curaçao en één voor Sint Maarten). In de praktijk betekent dit dat Nederland altijd beslist. 

Rijkswet:

Rijkswetten zijn wetgeving die voor alle landen in het Koninkrijk gelden (Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten). Deze wetten worden alleen via het Nederlandse parlement goedgekeurd. Er wordt wel om inspraak gevraagd van de eilanden, maar zij hoeven niet voor te stemmen. Uiteindelijk beslist Nederland dus. 

S

Safe house:

Engelse term voor een veilig onderdak. Een locatie waar de veiligheid van (specifieke doelgroepen) mensen kan worden gegarandeerd. 

SARS-CoV-2:

Een afkorting voor ‘Severe Acute Respiratory Syndrome Corona Virus 2’. In het Nederlands wordt dit virus ook wel het coronavirus genoemd.  

Scannen aan clientzijde:

Het inzetten van computerprogramma’s voor het doorlichten van digitale communicatie op het digitale-communicatie-apparaat (bijvoorbeeld je telefoon, tablet of laptop) van een gebruiker. Scannen aan clientzijde kan worden ingezet om te controleren of iemand bepaalde tekst of bestanden heeft verzonden of op het apparaat heeft staan. Scannen aan clientzijde kan een vorm van surveillance zijn.

Schijnzelfstandigheid:

Iemand die werk uitvoert als zelfstandige, maar daarbij eigenlijk wel in constante dienst is van een werkgever en onder diens gezag staat.

Scope 1, 2 en 3 emissies: 

De verschillende categorieën uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2). Het onderscheid wordt gemaakt door klimaatwetenschappers. Categorie 1 omvat de directe uitstoot van een bedrijf. Categorie 2 omvat de indirecte uitstoot die volgt uit de energie die een bedrijf gebruikt. Categorie 3 omvat de indirecte broeikasgassen die zijn uitgestoten voor de goederen of materialen die het bedrijf verbruikt of aanschaft.  

SDG’s:

Afkorting voor ‘Sustainable Development Goals’, wat Engelse term is voor duurzame ontwikkelingsdoelen. Dit zijn 17 doelen opgesteld door de VN, die in 2030 voor een duurzame wereld zouden moeten zorgen, een wereld waarin niemand wordt buitengesloten. 

Senaat:

Bij universiteiten: Traditioneel het dagelijks bestuur van een universiteit in Nederland. Een senaat bestaat exclusief uit hoogleraren en wordt voorgezeten door een hoogleraar-directeur (een rectrix of rector).

Sociaal domein:

Alles wat (lokale) overheden doen op het gebied van participatie, zelfredzaamheid, werk en zorg. 

Sociale ontwikkelbedrijven:

Bedrijven die mensen met een arbeidsbeperking helpen bij het vinden en houden van een baan.

Socialistisch:

Socialisme is een vorm van politiek samenzijn, en ook een economisch systeem gebaseerd op gelijkwaardigheid en gezamenlijk eigendom van productiemiddelen. Middelen en macht zijn in een socialistische maatschappij dus in handen van iedereen, en worden democratisch verdeeld, in plaats van dat deze het bezit zijn van een aantal grootmachten. Basisvoorzieningen worden beschermd en zijn in handen van de staat in plaats van de vrije markt.

Speculatie:

Een huis (of iets anders) wordt als er sprake is van speculatie niet gekocht om zelf te gebruiken, maar wordt gebruikt voor winst. Veel huizen komen op die manier leeg te staan en zorgen voor een kunstmatig woningtekort.

Statuut der Nederlanden:

Een verdrag van het Koninkrijk der Nederlanden, dat boven de Grondwet van Nederland staat. In het Statuut zijn onder meer de relaties tussen de verschillende landen van het Koninkrijk (Aruba, Curaçao, Nederland en Sint Maarten) geregeld.

Statuut van Rome:

Het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof is een internationaal verdrag uit 1998, op basis waarvan in 2002 het Internationaal Strafhof in Den Haag is opgericht. Het Statuut van Rome bepaalt dat de volgende misdaden door het Internationaal Strafhof berecht mogen worden: genocide, misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en het misdrijf van agressie. 

Stigmatisering:

Het geven van negatieve vooroordelen of het kwalijk uitzonderen van een groep mensen op basis van bepaalde eigenschappen.

Stopformulier:

Op dit formulier noteren politieagenten waarom iemand door de agent is gestopt voor controle (ook wel: staande gehouden) en geven ook informatie over bijvoorbeeld de etniciteit of gender van deze persoon.

Surveillance:

Het toezicht houden op, of bewaken van, iets of iemand. Verschillende middelen en technieken kunnen worden gebruikt voor surveillance, bijvoorbeeld cameratoezicht, afluister- of scan-apparatuur, sensoren, of het inzetten van infiltranten. Surveillance schendt in veel gevallen het recht op privacy van de persoon die gesurveilleerd wordt.

T

Taperingstrip:

Een vorm van het beschikbaar maken van medicatie waarbij de gebruiker iedere dag een lagere dosis werkzame stof krijgt toegediend. Vaak geleverd in een reeks aan elkaar zittende zakjes of verpakkingen. Taperingstrips kunnen mensen helpen bij het afbouwen van hun medicijngebruik.

Theoretisch onderwijs:

Theoretisch onderwijs dat mensen opleidt voor de beroepspraktijk. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als HBO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Tijdschrijven:

Zorgmedewerkers zijn nu vaak veel tijd kwijt aan het bijhouden van hoeveel tijd ze besteden aan verschillende taken. Dit wordt ook wel tijdschrijven genoemd. Deze administratielast zorgt voor extra werkdruk en leidt zorgmedewerkers af van het helpen van mensen.

TOOI:

Afkorting voor ‘Team Openbare Orde Inlichtingen’. TOOI is een onderdeel van de nationale politie dat in het geheim informatie over personen inwint, met als doel ordeverstoringen te voorkomen of te herstellen. Er is geen wettelijke basis voor het inwinnen van informatie door TOOI.

Transitieverlof:

Verlof voor transgender personen tijdens een medische transitie.

U

UWV:

Afkorting voor ‘Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen’. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen keert werknemersverzekeringen uit, zoals uitkeringen die je ontvangt omdat je werkloos of ziek bent.Ook beoordeelt het in hoeverre mensen niet meer kunnen werken en neemt het stappen om te zorgen dat mensen die niet werken opnieuw weer gaan werken.

V

Validisme:

De discriminatie, stigmatisering of uitsluiting van, en geweld tegen, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en van neurodivergente mensen. 

Veiligheidsdriehoek:

De samenwerking tussen drie personen of instanties (bijvoorbeeld de burgemeester, politie en justitie), meestal op regionaal niveau.

Vijandige architectuur:

Een strategie van het bouwen van toepassingen in de openbare ruimte die als doel hebben om bepaalde vormen van gebruik van die ruimte tegen te gaan. Bijvoorbeeld een bank met armleuningen die zo zijn gemaakt dat je er niet op kunt slapen.

VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap:

Een sinds 2016 geldend verdrag waarmee de Nederlandse staat heeft toegezegd de situatie van mensen met een beperking dusdanig te verbeteren dat zij volwaardig mee mogen en kunnen doen in de samenleving. Sommige mensen vinden het woord ‘handicap’ niet goed gekozen, en spreken daarom liever van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een beperking.

Vrijheidsbeperkende locatie (VBL):

Een gevangenis waarin mensen worden opgesloten die in Nederland asiel zoeken, maar waarvan de asielaanvraag is afgewezen.

Vrouwenquotum:

In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal door vrouwen dient te worden bezet.

W

Warmtefonds:

Een fonds waaruit woningbezitters, scholen en verenigingen van eigenaren kunnen lenen om de verduurzaming van hun woningen of panden te realiseren. 

Wereldbank:

Het grootste internationale instituut voor ontwikkelingssamenwerking. Zij verstrekken leningen aan landen met financiële moeilijkheden. Vergelijkbaar met het IMF, wordt bij de Wereldbank de besluitvorming gedomineerd door enkele grote kapitalistische landen, zoals de VS. De Wereldbank dwingt, net als het IMF, kapitalistisch beleid af, als voorwaarde voor landen om financiële bijstand te ontvangen. Bovendien hebben zij landen (met name in het Globale Zuiden) opgezadeld met schulden, wat leidt tot verslechterde leefomstandigheden in deze landen.

Wereldhandelsorganisatie (WTO):

Een organisatie van regeringen die internationale handel reguleert en faciliteert. In het Engels heet deze de World Trade Organisation (WTO) 

Werkzoekvisum:

Een speciaal visum (tijdelijke verblijfsvergunning, meervoud ‘visa’). Met een werkvisum kun je een land binnenkomen en daar verblijven terwijl je op zoek bent naar werk.

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO):

In de Wet maatschappelijke ondersteuning staat dat gemeenten hun inwoners ondersteunen om zelfstandig te blijven wonen en mee te doen in de samenleving. 

Wet Regulering Sekswerk (WRS):

Deze wet stelt vergunning voor en registratie van sekswerk verplicht, en zet in op handhaving en controle. 

Wetenschappelijk onderwijs:

Wetenschappelijk onderwijs is abstract en theoretisch en leidt mensen op binnen een bepaald wetenschappelijk gebied. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als WO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming:

Een wetsvoorstel dat een regeling voor toekenning van ouderschap na draagmoederschap binnen Nederland introduceert, en ook een regeling voor de erkenning van ouderschap na draagmoederschap uit het buitenland.

Wijkrechtspraak:

Een laagdrempelige vorm van rechtspraak waar geschillen van buurtbewoners worden bemiddeld, met als doel om een duurzame en menselijke oplossing te vinden.

Woningcorporatie:

Een organisatie die als doel heeft sociale, betaalbare woonruimte te bouwen, beheren en verhuren.

Wooncoöperatie:

Een organisatie waarin huurders zeggenschap hebben over de woningbouw en huurwoningen. Vaak gaat het dan over huurders die collectief zeggenschap hebben over de huizen waarin ze wonen.

Z

Zelfbewoningsplicht:

Het verplichten van huizenkopers om ten minste een bepaald aantal jaren te wonen in het huis dat ze kopen. Deze plicht helpt speculatie tegen te gaan.

Zionistische beweging:

Een beweging die Zionisme voorstaat. Zionisme is een nationalistische beweging die opkwam in de negentiende eeuw, met oorspronkelijk als doel om in Palestina een ‘thuisland’ voor Joodse mensen te stichten. Sinds de stichting van de staat Israël in 1948 omvat zionisme de ideologie gericht op het ontwikkelen en beschermen van de staat Israël, en de bevordering van immigratie van Joodse mensen naar Israël.

Zorgcowboys

Zorgondernemers die extreme winsten behalen door dubieuze praktijken en constructies.