A

Aangiftebereidheid: De bereidheid van iemand om aangifte te doen, meestal direct verbonden met of de persoon zich veilig en serieus genomen voelt.

Algoritme: Een algoritme is een formule in de vorm van code om een wiskundig of informaticaprobleem automatisch op te lossen.

Anti-democratische landen: Landen waar de democratie, zelfbeschikking en mensenrechten van individuen en groepen (ernstig) onder druk staan dan wel in gebrekkige vorm aanwezig zijn.

Anti-imperialistisch: Tegen koloniale en kapitalistische invloeden, bezettingen en structuren.

Associatieverdrag Israël: Een akkoord tussen de EU en Israël, waarmee de internationale samenwerking met Israël is vastgesteld en dat Israël vrijstelt van invoerheffingen in de EU. Associatieovereenkomsten die de EU met landen afsluit moeten gebaseerd zijn op respect voor de mensenrechten en op democratische beginselen. Hun interne en buitenlandse politiek moet hierdoor geleid worden. Dat staat ook vermeld in artikel 2 van de overeenkomst met Israël, waar Israël zich dus niet aan houdt.

B

Biodiversiteit: De diversiteit van flora en fauna binnen een bepaald ecosysteem.

Biomassacentrales: Centrales waar (afval)hout wordt verbrand om energie op te wekken. Helaas lang niet altijd met de garantie dat dit hout duurzaam verkregen is.

Blackfacing: Het opmaken van het gezicht met zwarte/bruine schmink en eventueel stereotyperende kenmerken om zo een racistische karikatuur van een zwart persoon uit te beelden.

C

Ceta/EU-Mercosur/TTIP: Internationale handelsverdragen waar de EU bij betrokken is. Deze gaan veelal gepaard met grote schade aan natuur en klimaat, maar ook de rechten van arbeiders en dierenrechten worden nauwelijks tot niet meegenomen in deze verdragen.

Circulaire landbouw: Ook wel kringlooplandbouw. Een vorm van landbouw gebaseerd op het idee dat alles optimaal gebruikt wordt. De resten van de ene keten zijn de grondstoffen voor een andere keten. Zo wordt bijvoorbeeld voedsel dat wij niet meer eten als diervoeder gebruikt. Om tot zo’n circulair landbouwsysteem te komen, hebben we een transitie nodig waarin plantaardige en dierlijke productieketens slim aan elkaar worden geknoopt.

Cisgender: Iemand waarbij de genderidentiteit overeenkomt met het geslacht dat is aangewezen bij de geboorte.

Claimrecht: Het recht van bedrijven om Nederland aan te klagen als zij winsten mislopen vanwege een besluit dat de Nederlandse overheid heeft genomen.

Code Diversiteit en Inclusie: Een richtlijn voor de culturele sector om te verbeteren op het gebied van diversiteit. Oorspronkelijk vooral gericht op culturele diversiteit, maar inmiddels richt het zich op een breder spectrum, zoals onder andere gender, religie, sociaal-economische status en leeftijd.

Consent: Wederzijdse toestemming op basis van het recht op zelfbeschikking en communicatieve vaardigheden om deze wederzijdse toestemming van begin tot eind te kunnen geven. Deze toestemming kan alleen vanuit vrijheid gegeven worden, en met de mogelijkheid om van gedachten te kunnen veranderen.

Cultuursensitief: Handelen met respect voor, en uit het bewust zijn van de normen en waarden die bij een bepaalde cultuur horen.

D

Dekolonisatie: Het proces waarin gekoloniseerde landen zich ontdoen van de koloniale machthebbers, maar ook de processen waarin de samenleving afstand neemt van de witte en/of westerse norm als de universele waarheid.

Deprivatiseren: Iets uit privé-bezit halen en tot publiek bezit maken.

Discriminatie: Het onrechtmatig uitsluiten en niet gelijkwaardig behandelen van en/of onderscheid maken tussen verschillende mensen en/of groepen.

Doelmatigheidskorting: Een vorm van bezuinigingen in het onderwijs. Dit is een gevolg van tekorten op de onderwijsbegroting in een eerdere kabinetsperiode. De ‘doelmatigheidskorting’ van het onderwijs bedraagt per 2021 in totaal 183 miljoen euro. Het basisonderwijs zal voor bijna 61 miljoen worden gekort, het voortgezet onderwijs voor ruim 47,3 miljoen.

Dublin-verordening: Een Europese verordening die sinds januari 2014 van kracht is. Deze verordening bepaalt welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag. Meestal is dat het land waar de vluchteling aankomt: in de praktijk betekent dit dat Italië en Griekenland verreweg de meeste asielaanvragen te verwerken hebben. Deze verdeling is oneerlijk en heeft veel schadelijke gevolgen.

E

Ecosysteem: Een systeem van levende wezens dat samen met hun omgeving een keten vormt die het leven binnen het systeem in stand houdt. 

Ervaringsdeskundige: Iemand die eigen ervaringen gebruikt in zijn werk en zo een specifieke vorm van expertise heeft.

Etniciteit: Een verzameling van kenmerken die onderdeel zijn van iemands achtergrond of identiteit, zoals nationaliteit, taal, cultuur, religie, etc.

Etnisch profileren: Het hanteren van (uiterlijke) eigenschappen als huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof bij opsporing of handhaving, terwijl daar geen bewezen aanleiding voor is.

Eurocentrisme: Het, al dan niet bewust, benadrukken van (het perspectief van) Europa, en in het algemeen de westerse ideeën en theorieën. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de invloeden van andere culturen.

Europees Handvest: Document waarin de grondrechten van burgers binnen de Europese Unie worden beschreven.

Europese Commissie: Het overheidsorgaan van de Europese Unie, verantwoordelijk voor onder andere de Europese begroting en het indienen van en stemmen over Europese wetgeving.

F

Farmaceuten: De makers/verkopers van geneesmiddelen.

Fair Practice Code: Een gedragscode voor ondernemen en werken binnen de kunst, cultuur en creatieve sector met als doel het bewerkstelligen van een eerlijke en solidaire bedrijfsvoering.

Flexibilisering van de arbeidsmarkt: De trend waarin vaste banen en daarmee zekerheid steeds vaker worden vervangen door ‘flexibele contractvormen’ zoals uitzendcontracten, contracten op oproepbasis of tijdelijke contracten.

FRONTEX: European Border and Coast Guard Agency. Frontex is een agentschap vanuit samenwerking van Europese lidstaten en bewaakt de Europese buitengrenzen.

G

Gendergerelateerd geweld: Geweldpleging tegen iemand vanwege hun gender(identiteit).

Genderexpressie: Het uiten van het gevoel gekoppeld aan iemands genderidentiteit.

Genderidentiteit: De wijze waarop iemand zich identificeert op het gebied van diens gender.

Gelijke behandelingsrichtlijn: Europese richtlijn bestaande uit de toezegging van landen om zich volledig in te zetten op het gebied van bestrijding van alle vormen van uitsluiting en discriminatie.

Green Deal: Een wetsvoorstel waarmee grote stappen worden gezet naar een duurzame en circulaire economie.

Grootkapitaal: De groep mensen en instanties met de grootste financiële macht.

H

Hervestiging: Als de meest kwetsbare vluchtelingen niet kunnen terugkeren naar hun eigen land en ze ook niet kunnen blijven in hun opvangland, dan komen ze in aanmerking voor hervestiging in Nederland. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer vluchtelingen extra gevaar lopen, of wanneer kampen of opvanglanden niet genoeg voorzieningen hebben om te kunnen omgaan met een complexe medische aandoening of handicap.

I

IHRA-definitie: Door de Israël-lobby wordt een poging gedaan om de gangbare definitie van antisemitisme aan te passen door erin op te nemen dat vormen van kritiek op de staat Israël daaronder kunnen vallen. Deze pogingen om de IHRA-definitie aangenomen te krijgen door regeringen en parlementen gaan niet toevallig samen met campagnes om alle kritiek op Israël te delegitimeren.

Inclusiviteit: Het actief in de samenleving betrekken van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.

Indexeren: Het aanpassen van de hoogte van een inkomen of uitkering aan de inflatie zodat de koopkracht hetzelfde blijft.

Inflatievolgend: Het aanhouden van inflatie (stijging van het algemene prijspeil in de economie) als maximale lijn voor bijvoorbeeld huurverhogingen.

Infrastructurele ontwikkelingen: De aanleg en ontwikkeling van infrastructuur (bijvoorbeeld wegen, spoorlijnen en communicatienetwerken)

Inspectie SZW: Overheidsorgaan met als kerntaak het inspecteren op gebieden als arbeidsomstandigheden en fraude binnen werk en inkomen.

Institutioneel: Verweven in de cultuur en normen van instituten, bijvoorbeeld overheidsinstellingen.

Intersectioneel feminisme: Bij intersectioneel feminisme gaat het niet alleen over vrouwzijn, maar gaat het daarnaast om de combinatie van factoren die je leven ook beïnvloeden en hoe die samenwerken. Het gaat dan om factoren als gender, ras, klasse, seksualiteit, beperking, enzovoorts.

K

Kallemooi: Een traditie op Schiermonnikoog waarbij een levende haan gedurende drie dagen op 18 tot 20 meter hoogte in een mand wordt vastgehouden.

Kapitaalvlucht: Het doorsluizen van kapitaal naar het buitenland, vaak vanwege gunstige belastingtarieven.

Kapitalisme: Ons huidige economische systeem waarin het behalen van winst en het opbouwen van kapitaal het belangrijkst zijn. De vrije markt met de bijbehorende voortdurende groei moet daarvoor zorgen. Dit gebeurt door middel van uitbuiting en gaat ten koste van onder andere arbeidsrechten, eerlijke verdeling van macht en welvaart, dierenwelzijn en het klimaat.

Klassenjustitie: Wanneer mensen met meer vermogen of hogere opleidingen gebaseerd op dat gegeven worden bevoorrecht binnen de rechtspraak.

Kostendelersnorm: Het verlagen van een bijstandsuitkering op het moment dat meerdere volwassenen samenwonen op één adres. Dit geldt ook als de samenwonende volwassenen een familie vormen.

Kringlooplandbouw: Zie Circulaire landbouw.

Kwetsbare vluchtelingen: Groepen vluchtelingen die door hun achtergrond of (delen van) hun identiteit als bijzonder kwetsbaar worden aangemerkt, bijvoorbeeld oudere asielzoekers, zwangere vluchtelingen, alleenstaande vrouwen (met of zonder kinderen), minderjarigen en slachtoffers van martelingen of seksueel misbruik.

L

LHBTQI+: Een afkorting voor ‘Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel, Trans, Queer, Intersekse’ en meer.

Liberaal: Politieke stroming waar de overheid zo min mogelijk invloed heeft op de invulling van de maatschappij, waar het belang van bedrijfseigenaren voorop staat, en radicale verandering vrijwel uitgesloten is.

Loondispensatieregeling in de Wajong: Een financiële maatregel die werkgevers moet stimuleren meer mensen met een beperking aan te nemen. Dit gebeurt door mensen met een Wajong-uitkering onder het minimumloon te betalen; de rest wordt als uitkering verstrekt door het UWV.

M

Mensenrechtenverdragen: Gemaakte afspraken tussen landen over het beschermen van mensenrechten. Denk bijvoorbeeld aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ook binnen de Nederlandse en Europese wetgeving worden deze in verschillende wetten en afspraken behandeld.

Multilateraal: Samenwerking tussen meerdere partijen.

N

Neokolonialisme: Systemen waarin rijke (vaak westerse) landen voormalig gekoloniseerde gebieden nog steeds uitbuiten.

Neurodivergent of neurodiversiteit: De van nature aanwezige verschillen en variaties in het menselijk brein, bijvoorbeeld op het gebied van sociale interactie of de manier van informatie opnemen. Ook wel een verzamelterm voor onder andere autisme en dyslexie.

NGO: Een ‘niet-gouvernementele organisatie’, dus een organisatie die onafhankelijk is van de overheid.

Non-binair: Een non-binair persoon is iemand die zich niet thuisvoelt in de hokjes ‘man’ of ‘vrouw’.

Nul-op-de-meter-woning: Een nul-op-de-meter-woning is een energieneutrale woning: door energie te besparen, en lokaal en duurzaam energie op te wekken wordt er net zo veel verbruikt als er opgewekt wordt. Soms wordt er zelfs meer energie opgewekt dan er verbruikt wordt.

O

OESO-richtlijnen: Richtlijnen die aangeven wat er van multinationals wordt verwacht op sociaal-maatschappelijk gebied.

Onteigeningswetgeving: De mogelijkheid om eigendom van particulieren aan de overheid over te dragen.

Open source: Vrije toegang tot de gebruikte bronnen van een eindproduct.

P

Parlementaire enquête: Een middel voor de Eerste en Tweede Kamer om informatie over een specifiek onderwerp te kunnen verkrijgen.

R

Rasrichtlijn: Europese richtlijn aangaande gelijke behandeling ongeacht ras of etniciteit.

Rechtsherstel: Compensatie voor de verschillende gevolgen die bepaalde groepen hebben moeten doorstaan bij bezetting en/of vervolging.

Robotisering: De trend waarin een toenemend aantal taken kan worden uitgevoerd door geautomatiseerde systemen. 

S

Schijnzelfstandigheid: Iemand die werk uitvoert als zelfstandige, maar daarbij eigenlijk wel in constante dienst is van een werkgever en onder diens gezag staat.

Segregatie: Afzondering van bevolkingsgroepen uit de maatschappij of het scheiden van bevolkingsgroepen. Het tegenovergestelde van integratie.

Sociaal domein: Alles wat (lokale) overheden doen op het gebied van participatie, zelfredzaamheid, werk en zorg.

Speculatie: Een huis (of iets anders) wordt in dit geval niet gekocht om zelf te gebruiken, maar wordt gebruikt voor winst. Veel huizen komen op die manier leeg te staan en zorgen voor een kunstmatig woningtekort.

T

Tobintaks: Een (kleine) belasting over transacties met buitenlandse valuta (Euro, Pond, Dollar, etc).

Turkijedeal: Een deal tussen de Europese Unie en Turkije over de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Daar stond veel Europees geld tegenover. Deze deal is gebaseerd op het ‘ruilen’ van vluchtelingen: elke teruggestuurde vluchteling leidt tot opname van één Syrische vluchteling in Europa. De deal is in de basis immoreel en disfunctioneel en heeft onder andere geleid tot het vastzitten van duizenden vluchtelingen op de Griekse eilanden in mensonterende omstandigheden.

V

Validisme: De discriminatie, stigmatisering en/of uitsluiting van mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking en van neurodivergente mensen.

Veiligheidsdriehoek: De samenwerking tussen drie personen/instanties (bijvoorbeeld de burgemeester, politie en justitie), meestal op regionaal niveau.

Verhuurderheffing: Een bedrag dat woningcorporaties en andere verhuurders in de gereguleerde sector moeten betalen als ze meer dan 50 huurwoningen verhuren. Door deze heffing hebben woningcorporaties vaak weinig geld om te investeren in bijvoorbeeld het opknappen van woningen of het bouwen van meer sociale huurwoningen.

VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap: Een sinds 2016 geldend verdrag waarmee de Nederlandse staat heeft toegezegd de situatie van mensen met een beperking dusdanig te verbeteren dat zij volwaardig mee mogen en kunnen doen in de samenleving.

Vrijheid van verkeer: De vrijheid om je te verplaatsen naar andere landen.

W

Warmtefonds: Een fonds waaruit woningbezitters, scholen en verenigingen van eigenaren kunnen lenen om de verduurzaming van hun woningen of panden te realiseren.

Wooncoöperatie: Een organisatie waarin huurders zeggenschap hebben over de woningbouw en huurwoningen.

Woonplicht: Het verplichten van huizenkopers om ten minste een bepaald aantal jaren te wonen in het huis dat ze kopen. Dit is om speculatie tegen te gaan.

Z

Zwijntje-tik: Een spel waarbij mensen geblinddoekt achter opgesloten varkens aan zitten om ze te ‘tikken’.