Vluchtelingen die nu naar Nederland komen, kunnen niet terecht in een asielzoekerscentrum. Ze zullen ook niet worden geïdentificeerd, geregistreerd of gehoord door de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst), zo maakte minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid bekend via een brief aan de Tweede Kamer. Ook geeft hij aan dat als de wettelijk voorgeschreven termijnen door de maatregelen worden overschreden, er sprake is van ‘overmacht’. In andere woorden: ‘helaas, pech.’

De rechten van vluchtelingen worden door deze maatregelen nog verder ingeperkt. Op deze manier wordt eens te meer aangetoond hoe de meest kwetsbare groepen ook tijdens de coronacrisis niet in bescherming worden genomen, maar juist het hardst worden geraakt.

In Ter Apel, waar het aanmeldcentrum voor asielzoekers zich bevindt, stonden vluchtelingen al voor een dichte poort. Uiteindelijk kregen zij na veel gedoe alsnog onderdak voor de nacht, maar hun toekomst -en die van de vluchtelingen die zich de komende periode willen aanmelden, blijft enorm onzeker. Er wordt gesproken over noodopvang in de vorm van tenten en paviljoens, maar waar de opvanglocatie zal komen te staan en hoe deze zal worden ingericht, blijft onduidelijk.

Ongefundeerd

De opvang is geregeld in Europees recht. Daarin staat duidelijk dat iedere Europese lidstaat de plicht heeft om mensen die asiel willen aanvragen, op te vangen. Binnen dit asielrecht is geen ruimte om zomaar geen opvang meer aan te bieden. Volgens Tesseltje de Lange, hoogleraar migratierecht, kan binnen die Europese regels ook zeker geen uitzondering worden gemaakt als het gaat om volksgezondheid – hetgeen waar de minister zich nu op beroept. Ze geeft aan dat deskundigen erkennen dat het om een unieke situatie gaat, maar de geldende wetten en regels liegen er niet om.

Ook asieladvocaten zijn sceptisch en stappen mogelijk zelfs naar de rechter. Wil Eikelboom, voorzitter van de vereniging voor asieladvocaten, geeft aan nooit te hebben verwacht dat het in Nederland ooit zover zou komen dat we toegang tot het wettelijk vastgelegde recht op asielprocedures zouden moeten afdwingen bij de rechter. Viroloog Menno de Jong voegt daar aan toe dat vluchtelingen daarnaast helemaal geen extra risico vormen voor de volksgezondheid. In ieder geval geen ander risico dan bijvoorbeeld de toeristen die hier nu ook nog kunnen en mogen rondlopen.

Het is een gang van zaken die de onmenselijke prioriteiten van ons asielbeleid nogmaals blootlegt. Het feit dat dergelijke besluiten worden genomen en rechten worden ontnomen, zonder dat er überhaupt eerst is nagedacht over alternatieven, spreekt boekdelen over de houding van onze regering in de richting van vluchtelingen. Een extra pijnlijke bevestiging, nadat eerder deze maand al bekend werd dat vluchtelingen in de meest verschrikkelijke toestanden terecht kwamen toen zij probeerden de E.U. te betreden via Griekenland.

Onacceptabel

Door het hele land worden veel dagopvang-locaties voor vluchtelingen gesloten. Voor een grote groep ongedocumenteerde vluchtelingen, betekenen de maatregelen rondom het virus dat ze overdag op de straat zijn toegewezen, zonder toegang tot voedsel en een plek om te zijn.

Het feit dat mensen op straat moeten zwerven, terwijl iedereen met klem wordt aangeraden in zelf-quarantaine te gaan, is onbegrijpelijk en onacceptabel. Deze mensen hebben geen toegang tot dagopvang, zorg, voedsel en faciliteiten voor gedegen hygiëne.

In Amsterdam is enkel het Wereldhuis nog in beperkte setting open, maar ook zij staan op het punt de deuren te sluiten. In de Winteropvang van Amsterdam verblijven meer dan 90 ongedocumenteerde vluchtelingen die op de wachtlijst staan voor gemeentelijke opvang en nog steeds iedere ochtend de deur uit worden gezet.

Ondertussen heerst voor twee andere groepen ongedocumenteerden in Amsterdam enkel de onzekerheid. De ontruiming van de Parkeergarage Kempering en het termineren van opvang voor Dublinclaimanten, die nu 6 maanden opvang hebben ontvangen, is voorlopig uitgesteld van 1 april tot 6 april. Wat er daarna gebeurt is nog onduidelijk, ook of deze periode van eventueel uitstel verlengd wordt als de maatregelen verlengd worden.

Tijdens een crisis als deze, zouden we juist bescherming moeten bieden aan de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. In plaats daarvan, worden hun mensenrechten op deze manier opnieuw geschonden.

BIJ1 vraagt aan de minister en het kabinet om mensenrechten in stand te houden en er voor te zorgen dat vluchtelingen 24 uur per dag op een veilige manier kunnen worden opgevangen. Ook zij hebben het recht om beschermd te worden tegen de verspreiding van het coronavirus.