24 mei 2021 – Barbara Nieuwkoop

In Oeganda heerst er vanaf de aanloop naar de verkiezingen op 14 januari 2021 tot op de dag van vandaag onrust en geweld. Sinds het National Unity Platform bekend maakte dat ze meedeed aan de verkiezingen zijn honderden leden verdwenen, duizenden zijn opgepakt, gevangengezet en gemarteld. Het NUP is de politieke partij van Robert Kyagulanyi, beter bekend onder zijn artiestennaam Bobi Wine. De partij is een jaar geleden opgericht en groeide uit tot de grootste oppositiepartij. Het is de partij van de jongeren; driekwart van de Oegandezen is onder de 30. 

Sylvana Simons sprak met Lina Zedriga, medeoprichter en vice president NUP. Ze spraken over hoe ze elkaar kunnen steunen. Een van de afspraken die uit dit gesprek voortkwam is dat BIJ1 intersectionele aandacht zal blijven schenken aan de situatie in Oeganda. 

Nepotisme regeert  

President Museveni heeft zich voor de zesde opeenvolgende keer uitgeroepen tot winnaar. Hij is inmiddels 35 jaar aan de macht, en wordt op deze plek gehouden door internationale economische steun van de Verenigde Naties, de EU en de Verenigde Staten. Familieleden van Museveni bezetten prominente plaatsen in de regering en in het leger. 

Internationaal is de corruptie en het geweld rond de verkiezingen afgekeurd. Zo heeft de EU een resolutie aangenomen waarin ze de fraude en de ontvoeringen veroordeeld. Ook de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Antony Blinken veroordeelde de gang van zaken en de uitslag. In Nederland maakte de verantwoordelijke minister Kaag zich alleen ‘zorgen over mogelijk geweld’. 

Bobi Wine heeft de uitslag van de verkiezingen juridisch willen aanvechten, maar trok zijn petitie terug omdat volgens hem “de rechterlijk macht sterk in het voordeel van Museveni was”. Lina Zedriga heeft als advocaat samen met inwoners van Oeganda en advocaten uit Tanzania en Kenia bij de Oost-Afrikaanse rechtbank een zaak aangespannen wegens schendingen van de Oegandese grondwet, Oost-Afrikaanse verdragen, Afrikaanse mensenrechten verdrag en het Maputo protocol (Protocol over de rechten van de vrouw in Afrika). 

Nederland steunt het regime 

‘Met Nederlands geld gefinancierde pick-up trucks zijn door de Oegandese politie gebruikt in zeer hardhandig optreden tegen de oppositie.’, toonde De Volkskrant recent aan. In de beantwoording van kamervragen naar aanleiding van het artikel schaart het ministerie zich achter bewijsvoering van uitvoerende organisaties terwijl die onderdeel zijn van het gewelddadige bewind: “Er is een uitgebreid monitoringssysteem met specifieke logboeken waarin wordt bijgehouden hoe, waar en wanneer de voertuigen worden ingezet. Deze logboeken worden gecontroleerd door de uitvoerende organisatie, waarmee de ambassade regelmatig contact heeft.“ In de antwoorden is te lezen dat het ministerie van Buitenlandse Zaken op de hoogte was van het risico dat Nederlandse steun verkeerd zou worden ingezet. 

Militarisering openbare ruimte 

Lina Zedriga zag dat de openbare ruimten in de hoofdstad Kampala zijn ingenomen door militairen. Onder het mom van Covid wordt het mensen onmogelijk gemaakt veilig en rustig over straat te gaan,. Velen worden gearresteerd omdat ze zich zogenaamd niet aan de regels houden. Op dit moment blijven de gewelddadigheden aanhouden. Voorafgaand aan de inauguratie van Museveni op 12 mei heeft het leger veel arrestaties verricht. Leden van het NUP en andere politiek partijen kregen huisarrest. Lina is zelf in november gearresteerd en gemarteld. 

Het geweld wordt door Museveni en het leger als noodzakelijk gezien. Col Deo Akiiki, legerwoordvoerder, vertelde dat dat nodig was: “to effect several detection, deterrent and preventive security measures to ensure no one hell bent to disrupt the Wednesday function succeeds.” Zedriga wil dat er een forensische audit komt van de uitgaven van de Covid gelden en ander internationaal geld, en dat Nederland zich distantieert van felicitaties en de verkiezingsuitslag veroordeelt.

Geen aandacht in de media

Op 18 mei heeft Vice News een video op YouTube geplaatst waarin Bobi Wine vertelt over het geweld rond de verkiezingen. In de reportage is te horen en zien hoe mensen werden gemarteld en vermoord. Museveni vertelt dat door een fout een bekende boxer en vriend van Bobi Wine, Zebra, is vermoord door het leger. Dit heeft niet tot een veroordeling geleid van de schuldige militairen. 

De reportage van Vice News is een van de weinige publicaties over de huidige crisis in Oeganda. De Nederlandse media besteden er relatief weinig aandacht aan. 

BIJ1 wil een Afrikaanse caucus

Wat nodig is, is een Afrikaanse caucus in Nederland. BIJ1 zet zich in om de verschillende Afrikaanse gemeenschappen in Nederland politiek te verenigen. Om de verschillende problemen niet alleen de aandacht te geven die nodig is, maar deze ook op de politieke agenda te zetten.  

Verder lezen:

• Bobbi Wine: Young Ugandans are being brutally oppressed. They must be allowed a voice (The Guardian)
• Liam Tayler: They came in plainclothes with guns: Abducted by Ugandas Army (Al Jazeera)