Vandaag wordt op veel plaatsen gestaakt vanwege de verschillende structurele problemen binnen het onderwijs. Wij gingen in gesprek met twee generaties leerkrachten om te vragen naar hun ervaringen, de lasten die het vak met zich meebrengt en welke oplossingen docenten zelf aandragen.

Twee generaties

Ingrid wilde al van kinds af aan juffrouw worden en is inmiddels al meer dan 35 jaar werkzaam binnen het onderwijs, waarvan 8 in Suriname. Ze geeft al 25 jaar lang les in het speciaal onderwijs en heeft in die tijd veel zien veranderen binnen de sector. Haar dochter*, is sinds 2013 enkele dagen per week werkzaam als docent op MBO opleidingen.

Als het gaat om werkgerelateerde ervaringen, komt één onderwerp duidelijk naar boven: werkdruk. “Er is echt heel veel ballast”, zo geeft Ingrid aan. “Administratieve werkzaamheden rijzen de pan uit en het echte lesgeven raakt ondergeschikt.”

Haar dochter ervaart dat niet anders. “Ik zie dat er steeds meer taken die niets met lesgeven of het begeleiden van leerlingen te maken hebben, alsnog vanuit het management naar docenten worden afgeschoven. Het zou niet de taak moeten zijn van docenten om te bedenken hoe een online leersysteem beter kan werken, of het moeten ontwikkelen van procedures rondom het toelaten van nieuwe studenten.”

Persoonlijke Effecten

Ingrid geeft aan na een lange carrière binnen het onderwijs over voldoende ervaring, kennis en expertise te beschikken om het huidige klimaat te kunnen overleven. De stress van de te hoge werkdruk is echter ook bij haar inmiddels behoorlijk voelbaar. Haar dochter merkt dat het gebrek aan investering soms zorgt voor onzekerheid. “Ondanks dat ik al 6 jaar actief ben, beïnvloed het beleid af en toe de zekerheid die ik voel over mijn manier van lesgeven. Als zij-instromer werd ik eigenlijk aan mijn lot overgelaten. Het is erg frustrerend als je weet dat de overdracht van kennis veel beter zou kunnen zijn, maar dit vanwege de problemen eigenlijk niet tot nauwelijks mogelijk is. Je wordt gelinkt aan een collega die wel zou willen helpen, maar zelf al omkomt in het werk. De ‘resources’ zijn er simpelweg niet.”

Diezelfde drukte speelt in het werkveld van Ingrid ook een grote rol. “Jaarlijks nemen we afscheid van leuke collega’s. Vervolgens start je met de nieuwe collega’s het proces van gewenning en samenwerking, maar zien we dat zij het ook steeds minder lang volhouden.”

Maatregelen

Over de recente voorstellen van het kabinet is Ingrid niet tevreden. “Met eenmalige investeringen, redden we het niet! Het probleem wordt niet opgelost met dergelijke ‘zoethoudertjes’. Structurele verbeteringen zijn nodig”. Ook haar dochter geeft aan dat het huidige voorstel bij lange na niet genoeg zal zijn. “Ik zie mensen door de ongelooflijke druk hun passie voor het onderwijs verliezen. Ik zie mensen tegen een burn-out aanlopen. Het onderwijs is niet langer een aantrekkelijk vakgebied en dat zal het alleen weer worden als er een structurele verlaging van de huidige werkdruk komt.”

Het kabinet kwam recentelijk met een plan om 460 miljoen te investeren in het onderwijs. Veel van dit geld is echter wederom een eenmalige investering, terwijl dus al tijden wordt gevraagd om structurele oplossingen. De grote vakbonden accepteerden de maatregel echter in eerste instantie en gaven aan dat de stakingen niet door zouden gaan, tot onvrede van veel docenten. Een kleine vakbond die achter de staking bleef staan, kreeg er in enkele dagen honderden leden bij en enkele grotere bonden kwamen na forse kritiek terug op hun uitspraken.

Ook het voorstel van Minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) om ouders voor de klas te zetten vanwege het huidige tekort, schiet bij veel leraren in het verkeerde keelgat. Het kan voelen als minachting voor het vak, je lijkt er immers geen opleiding voor nodig te hebben. Zo vindt ook Ingrid: “Onbeschrijfelijk, onprofessioneel. Ik heb er echt geen andere woorden voor.” Haar dochter, zelf ook een ouder, geeft aan dat ze er ook van schrok.

“Alleen ouder zijn maakt je niet direct bekwaam genoeg om een hele klas vol kinderen iets bij te leren. Er zijn ouders die het normaal vinden om kinderen op agressieve wijze te disciplineren, iets wat pedagogisch gezien helemaal niet goed is. Zet mij dan voor de klas, dacht ik. Ik heb de officiële bevoegdheid nog niet, maar werk al wel een aantal jaren in het vakgebied. Ik heb dus al wel aantoonbare ervaring in het overdragen van kennis en begeleiden van groepen. Iets wat toch wel een vereiste zou moeten zijn.”

Steun voor de Sector

“Dit is het eerste jaar waarin ik niet meer als ZZP’er in het onderwijs werk, maar op basis van mijn ervaring, is er voor die groep erg weinig ruimte om ongenoegen te uiten of te kunnen staken. Ook de investering in het verder ontwikkelen van onze vakkundigheid gaat helaas moeizaam.

De term viel al eerder in ons  stuk op de ‘Dag van de Leraar’ en ook binnen dit interview zien we het terugkomen: structurele oplossingen. Voor Ingrid betekent dat op de eerste plaats leerkracht kunnen zijn: “Ik wil lesgeven op niveau, een goede band opbouwen met mijn klas, ruimte maken voor verschillende vormen van ontwikkeling. Ik wil genieten van het onderwijzen en me niet opgejaagd voelen. Lesgeven moet weer centraal worden gesteld.”

Haar dochter hoopt op betere begeleiding en investering in docenten. “Als docent geef je veel meer tijd aan de school, dan de school je voor betaalt. Die investering is andersom niet zo uitgebreid en dat moet anders. Ook zijn er erg veel taken naast het lesgeven die niets met het vak of de leerling te maken hebben. Daarvoor zou er een ondersteunende functie moeten komen om de druk beter te verdelen. Ik heb nu namelijk niet het gevoel dat ik me volledig kan focussen op mijn werk.”