In augustus 2019 werd het ‘niqabverbod’, oftewel ‘wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding’ van kracht. Het doel van de wet is het bevorderen van de veiligheid en communicatie, wat volgens de regering niet te doen is met het dragen van kleding die een groot deel van het gezicht verhult. Hoewel het verbod op het eerste gezicht neutraal geformuleerd is, treft het in de praktijk alleen moslimvrouwen die een gezichtssluier dragen, concludeert Amnesty. Dit wordt ook benadrukt door de Raad van State, die stelt dat er vooral ‘bezwaren tegen het dragen van islamitische gezichtsbedekkende kleding’ aan het verbod ten grondslag liggen.

Het niqabverbod komt (weinig verrassend) uit de koker van de PVV, die ’terug wil naar een land zonder hoofddoekjes’ en aanstuurt op algehele ‘de-islamisering’ van Nederland. In 2005 dient Wilders de eerste motie in om de niqab in de openbare ruimte te verbieden, omdat het dragen ervan volgens hem ‘haaks staat op de Westerse kernwaarden en kernnormen’. De motie werd aangenomen, maar een algemeen verbod bleek niet haalbaar omdat dat in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, wat onder andere de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst waarborgt. Elf jaar later wordt het (inmiddels vijfde) wetsvoorstel aangenomen door de Tweede Kamer in 2016, ondanks opnieuw negatief advies van de Raad van State. Zij zien namelijk onvoldoende onderbouwing in de noodzaak en argumentatie voor het verbod.

Een oplossing voor een niet-bestaand probleem

Het invoeren van een verbod impliceert namelijk ten onrechte dat er sprake is van een groot maatschappelijk probleem, terwijl er geschat wordt dat hooguit 150-500 vrouwen in Nederland een niqab dragen; dat is één duizendste (0,1 %) van alle Nederlandse moslimvrouwen. Het marginale aantal niqabdragers, en het feit dat er geen problemen met deze groep bekend waren, betekent dat het verbod een oplossing is voor een niet-bestaand probleem. Dat stelt ook hoogleraar Annelies Moors, die jaren onderzoek deed naar niqabdragers in Nederland. Geen van de instellingen waar het verbod geldt heeft erom gevraagd; artsenfederatie KNMG gaf in 2015 zelfs aan dat het verbod ‘onwenselijk’ zou zijn en dat het ‘haaks staat op de zorgplicht’.

Het niqabverbod is om meerdere redenen problematisch. Ten eerste speelt het in op het stereotype dat moslimvrouwen die gesluierd zijn, onderdrukt worden. Het verbieden van de niqab zou zogenaamd ten goede komen aan de emancipatie, omdat het vrouwen zou bevrijden van het verplicht dragen ervan. Echter is het verbieden van een bepaald kledingstuk ten alle tijden zelf een vorm van onderdrukking: het gaat volledig voorbij aan de keuzevrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van de drager. Er zijn verschillende redenen waarom moslimvrouwen ervoor kiezen om gesluierd te zijn, zo zijn er ook verhalen van vrouwen bekend die de niqab dragen tegen de wens van hun familie in. Daarnaast beperkt het verbod vrouwen in hun bewegingsvrijheid en bemoeilijkt het hen de toegang tot overheidsinstanties. Zo kan onder andere het recht op de toegang tot de rechter aangetast worden door dit verbod, aldus Het College voor de Rechten van de Mens. Ook betekent het bijvoorbeeld dat een niqab-dragende moeder haar zieke kind niet naar het ziekenhuis kan brengen, zich niet zelfstandig kan verplaatsen zonder auto of fiets, en geen opleiding kan volgen. Hoe zou dit moeten bijdragen aan de geanticipeerde emancipatie?

Genormaliseerde moslimhaat

Bovendien zorgt dit soort haatzaaiende wetgeving ervoor dat moslimhaat wordt genormaliseerd, en daardoor verder wordt aangewakkerd. Dit blijkt ook na een analyse van 1 jaar niqabverbod door Meldpunt Islamofobie: “Het wordt vooral een legitimering om vrouwen die een gezichtssluier dragen uit te sluiten, onheus te bejegenen, te discrimineren en verbaal en fysiek aan te vallen.” Niet verbazingwekkend als men bedenkt dat er vanaf dag 1 op social media gerept werd over ‘boerka klopjachten’, naar aanleiding van een opruiend artikel van het AD. Zo worden vrouwen in niqab ook op straat lastig gevallen, terwijl het verbod alleen geldt in onderwijsinstellingen, zorginstellingen, overheidsgebouwen en het openbaar vervoer. Ook worden moslimvrouwen die gesluierd zijn, maar geen gezichtsbedekking dragen vaker belaagd en uitgescholden sinds de invoering van het niqabverbod. 

Dit zijn geen geïsoleerde gevallen. Uit vrijwel alle wetenschappelijke onderzoeken uit Nederland (maar ook België, Frankrijk en Engeland) blijkt dat voornamelijk vrouwen het slachtoffers zijn van incidenten van moslimhaat, en dat het invoeren van beperkende wetgeving hier een negatief effect op heeft. Het continue reproduceren van het narratief van de passieve gesluierde vrouw in de media en politiek draagt bij aan de mythe dat moslimvrouwen ‘gered’ moeten worden van onderdrukking. Het dragen van een niqab is volgens onze regering namelijk in strijd met het Westerse idee van ‘vrijheid’ en gelijkwaardigheid. Maar het opleggen van een verbod is per definitie een aanval hierop. BIJ1 pleit dan ook voor onmiddellijke afschaffing voor het niqabverbod.