Landen in het zuiden van Europa behoren tot de gebieden die het hardst worden geraakt door de verspreiding en effecten van het coronavirus. In Italië is de hoeveelheid bekende besmettingen sinds kort zelfs de 100.000 gepasseerd, met een totaal overbelast zorgstelsel en duizenden doden als gevolg. Logischerwijs ontstond er een roep om hulp vanuit verschillende zuidelijke lidstaten van de Europese Unie. Een voorgestelde noodmaatregel is het inzetten van het Europese Stabilisatiefonds, ter waarde van ruim 400 miljard euro. Nederland is één van de weinige landen die geen gehoor wilde geven aan dit verzoek, terwijl een unanieme goedkeuring nodig is.

Het zorgt voor wantrouwen binnen de Unie. Zuidelijke lidstaten worden in de steek gelaten en dat is niet voor het eerst: zowel tijdens de laatste financiële crisis als de vluchtelingencrisis werden zij grotendeels aan hun lot overgelaten en kregen zij de hardste klappen. Minister Hoekstra (Financiën) gaf later aan niet empathisch genoeg te zijn geweest in de richting van zuid-Europa, maar kwam niet terug op het genomen besluit om het noodfonds niet in te willen zetten voor noodmaatregelen. Wel gaf hij aan dat het kabinet enkele honderden miljoenen tot maximaal een miljard euro wil bijdragen aan een nieuw Europees coronafonds, waar lidstaten op vrijwillige basis aan kunnen doneren. Schofferend en beschamend in vergelijking met het voorgestelde plan om de Europese noodfondsen beschikbaar te stellen.

Kwetsbare groepen

Gedurende de uitbraak is meerdere keren gewezen op de meest kwetsbare gebieden die acute hulp nodig hebben om de verspreiding van het virus te voorkomen en bestrijden. Eén van deze voorbeelden is het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos, waar dankzij het onmenselijke asielbeleid van de E.U. momenteel meer dan 20.000 vluchtelingen vastzitten. Dit is ruim zeven keer de originele capaciteit. De mensen daar kunnen geen kant op, ook niet in het geval van een uitbraak.

Als het virus het kamp bereikt, zullen de gevolgen daarom rampzalig zijn. Er zijn weinig obstakels voor verdere verspreiding. Voorzieningen voor water en persoonlijke hygiëne worden met honderden mensen gedeeld en de capaciteit om te testen is niet aanwezig. Wel proberen aanwezige artsen te screenen, maar dat is vrijwel onmogelijk. Het grootste deel van de bewoners vertoont namelijk al ziekteverschijnselen vanwege de slechte omstandigheden in het kamp. Moria is slechts één van de vele vluchtelingenkampen waar dit enorme risico momenteel speelt. Ook binnen vluchtelingenkampen in onder andere Bangladesh, Syrië en Jordanië is de angst groot.

Daarnaast maken wij ons grote zorgen over het globale zuiden. De mensen daar zullen, helaas niet voor het eerst, het hardst getroffen worden bij een uitbraak. Honderden miljoenen mensen leven in extreme armoede. Veel van hen hebben geen toegang tot de meest basale gezondheidszorg en besmetting met COVID-19 zal voor veel van hen daarom fataal blijken. Dat kan en moet voorkomen worden.

Verantwoordelijkheid

De Nederlandse overheid speelt een grote rol in de zeer gebrekkige internationale samenwerking. Zowel binnen de E.U als voor andere kwetsbare gebieden staat zij grootschalige actie in de weg. Deze crisis toont eens te meer juist het enorme belang van globale cohesie aan, waar op alle mogelijke gebieden wordt ingezet op solidariteit. Enorme bedragen worden op bijna wonderbaarlijke wijze tevoorschijn gehaald om het grote bedrijfsleven te ondersteunen. De economie gaat weer voor mensenlevens. Dit is een stuitende gang van zaken. Diezelfde inzet en daadkracht op internationaal niveau zou miljoenen kwetsbare levens kunnen redden.

Alleen via sterke samenwerkingsverbanden kunnen we gezamenlijk de pandemie en alle gevolgen die deze met zich mee zal brengen, zeker voor de landen met minder (financiële) macht, tegengaan. Dit is het moment om de welvaart eerlijk te verdelen. Dit is het moment om om op internationaal niveau garant te kunnen staan voor basisrechten als zorg en onderdak en mensenrechten te waarborgen.

Het is eens te meer duidelijk dat een hervorming binnen de Europese en verdere internationale samenwerking van groot belang is, naar een systeem waar niet winstmaximalisatie en economische groei dominant zijn, maar de belangen van mens, dier en het klimaat centraal staan.