De coronacrisis heeft grote effecten op de samenleving. Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht, is het belangrijk om ervoor te waken dat het stemrecht van miljoenen mensen hierdoor niet wordt aangetast of zelfs afgenomen. In oktober werd duidelijk dat om dit te voorkomen, de verkiezingen over drie dagen worden verspreid. Ook kunnen 70-plussers per post stemmen. Na een jaar waarin mensen in de risicogroep al meermaals aan de kant werden geschoven, is dit opnieuw een grote klap: hoe zit het met hún recht om veilig te kunnen stemmen?

Na het bekendmaken van het plan om 70-plussers per post te laten stemmen, was de eerste vraag die naar boven kwam: hoe zit het met mensen die bijvoorbeeld in de risicogroep vallen en jonger dan zeventig zijn? Het afgelopen jaar stond al vaker in het teken van gebrekkig beleid, waarin verschillende groepen amper tot niet werden meegenomen. “Blijf maar thuis” was het advies. En “ontvang minimaal mensen”. Maar wat als je hulp nodig hebt van een zorgverlener? Of toen de maatregelen richting de zomer versoepelden: hoe moet je veilig reizen met het OV? Veel van de mensen uit de risicogroep kwamen hierdoor in onveilige en soms zelfs gevaarlijke posities terecht en velen zijn hierdoor al maandenlang (sinds maart 2020) geïsoleerd van de samenleving. Nu dreigt een van de weinige momenten waarop zij hun stem wél kunnen laten horen, ook te worden afgenomen.

De verantwoordelijke minister (Kajsa Ollongren, D66) is namelijk niet bereid om stemmen per post ook voor andere mensen in de risicogroep mogelijk te maken. Zij geeft als reden dat ‘het niet altijd te bewijzen is wie er nog meer kwetsbaar zijn’ en dat er ‘te weinig tijd is’. Voor de zoveelste keer faalt het kabinet om rekening te houden met mensen uit de risicogroep. Weer wordt er niet met, maar over deze groep gepraat, en wordt hun positie in twijfel getrokken en gekleineerd. Het gaat hier niet om te weinig tijd, het gaat om een totaal gebrek aan prioriteit en politieke wil.

Buiten de boot

Toen de eerste corona-golf in maart over ons land spoelde, waren de verkiezingen al minder dan een jaar van ons verwijderd. Het kabinet en de betrokken ministeries en organisaties hebben het volledige jaar gehad om te luisteren en te beseffen dat deze crisis op bepaalde groepen een grotere invloed zou hebben dan op andere. En dat, met de verkiezingen in aantocht, alles op alles moest worden gezet om het kiesrecht voor iedereen te kunnen waarborgen. Dit is niet gebeurd.

Dat is niet alleen een regelrechte schande, het is de zoveelste breuk van het door Nederland geratificeerde VN-Verdrag Handicap, dat de overheid verplicht alles te doen zodat mensen met een beperking volwaardig onderdeel kunnen zijn van de samenleving, en om hun posities te verbeteren. Geen rekening houden met het stemrecht tijdens een gezondheidscrisis, gaat daar keihard tegenin. Ook roept de situatie die is ontstaan de vraag op waarom er überhaupt geen alternatief is voor mensen die vanwege persoonlijke situaties niet even makkelijk naar de stembus kunnen gaan, om toch zelf hun stem uit te kunnen brengen.Het machtigen van iemand om jouw stem uit te brengen is immers ook niet voor iedereen mogelijk of wenselijk. Dat vraagt om een betrouwbaar sociaal netwerk en de durf om jouw stem uit handen te geven aan een ander.

Ernstige gevolgen

Het gevolg is dat het miljoenen mensen straks moeilijk of zelfs onmogelijk wordt gemaakt om zelf hun stem uit te brengen. Van de MBO-studenten die zijn aangewezen om te helpen bij de stembureaus, tot de miljoenen mensen die wel verhoogde gezondheidsrisico’s lopen, maar niet onder de leeftijdsgroep vallen om per post te mogen stemmen: met de huidige koers geeft de minister aan dat het voor al deze mensen (velen zitten al in zelf-isolatie sinds maart!) acceptabel is om hun gezondheid op het spel te zetten om gebruik te maken van hun stemrecht. Dat kan en dat mag niet.