Er is al decennialang een structureel tekort aan woonwagenstandplaatsen in Nederland. Toch verdwijnen er in Nederland meer standplaatsen dan er bijkomen. Dit blijkt uit een rondgang van Pointer (platform voor onderzoeksjournalistiek van KRO-NCRV) langs 46 gemeenten die 20 jaar eerder door het ministerie van VROM zijn aangewezen als ‘tekortgemeente’. Als Europese lidstaat is Nederland verplicht om de culturele woonvorm van Sinti, Roma en woonwagenbewoners voldoende te faciliteren. Het staat in het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.

Woonwagenbeleid schendt mensenrechten

Al tientallen jaren worden Roma, Sinti en woonwagenbewoners gediscrimineerd en gestigmatiseerd door Nederlandse overheden. Het uitsterfbeleid tegen Roma, Sinti en woonwagenbewoners mag dan van tafel zijn, het stigma in de bejegening van deze gemeenschappen door de overheid en gemeenten is dat niet. Ondanks dringende verzoeken vanuit EU en de Verenigde Naties aan de Nederlandse overheid om Roma, Sinti en woonwagenbewoners en hun cultuur te beschermen worden ze in Nederland niet erkend als nationale minderheden.

BIJ1 wil dat gemeenten doordrongen zijn van het gelijkwaardigheidsprincipe in het contact met Roma, Sinti en woonwagenbewoners.

Het Europees Hof, de Raad van Europa, het College voor de Rechten van de Mens en de Verenigde Naties wijzen Nederland al sinds 2013 regelmatig op het discriminerend woonwagenbeleid. Zo mogen woonwagens bijvoorbeeld op steeds minder locaties geplaatst worden waardoor er een groeiend tekort is aan woonwagenstandplaatsen. De bewoners worden zo beperkt in hun manier van leven die hoort bij hun cultuur.

In 2015 adviseert het VN-Comité voor de Eliminatie van Raciale Discriminatie de Rijksoverheid snel maatregelen te nemen. Drie jaar later, april 2018, roept de Nationale Ombudsman de Rijksoverheid op een regierol te vervullen ‘door een einde te maken aan discriminerend standplaatsenbeleid, de handreiking voor gemeenten in overeenstemming te brengen met het mensenrechtenperspectief, te zorgen voor adequate en actuele kennis en door te monitoren wat de impact van overheidsbeleid op de bescherming van de woonwagencultuur is.’  

In Haarlemmermeer wacht de familie Descendre al tientallen jaren op uitbreiding. Het kamp met 65 standplaatsen moest door de uitbreiding van Schiphol in de jaren tachtig verdwijnen. Van de toen 65 standplaatsen zijn er 55 teruggekomen en verspreid over de gemeente Haarlemmermeer. Joseph Descendre is toen wegens gebrek aan voldoende standplaatsen in een huis gaan wonen. Ze zijn nooit gecompenseerd voor de verhuizing.

Afgelopen december heeft het College van de Rechten van de Mens wederom een gemeente veroordeeld voor discriminatie met het woonwagenbeleid. Na Utrechtse Heuvelrug, Vlaardingen, Nijmegen, De Ronde Venen en Oss is het nu Den Haag waar volgens het College onvoldoende stappen worden gezet. De wachttijd voor een woningzoekende in de reguliere sociale huursector van de gemeente Den Haag is ruim vijf jaar. Voor het huren van een woonwagenstandplaats staat iemand 18 jaar op de wachtlijst en moet deze persoon naar verwachting nog eens minimaal 25 jaar wachten. Het is zelfs mogelijk dat iemand vanwege de lange wachttijd hun leven lang nooit een standplaats verkrijgt.

Woonwagenbewoonster Annie Cools (41) woont al 12 jaar in een woonhuis in een buitenwijk van Den Haag. Het woonwagenkamp waar ze opgroeide is in 2008 opgeheven. Annie en tientallen andere woonwagenbewoners kregen alleen compensatie als ze in een regulier woonhuis trokken: “Zei ik nee, dan stond ik met mijn kinderen op straat.”

Erken de rechten van Roma, Sinti en woonwagenbewoners

Er is al 30 jaar een structureel tekort aan woonwagenstandplaatsen. Het tekort wordt groter. Het is duidelijk dat het onderwerp momenteel geen zichtbare urgentie heeft en dat het ontbreekt aan bestuurlijke daadkracht bij gemeenten en rijksoverheid.

BIJ1 wil dat de rijksoverheid gemeenten dwingt op korte termijn nieuwe standplaatsen te realiseren.

(Omslagfoto toont de inmiddels gesloten woonwagenlocatie Waarderveld in Haarlem, uit 1985. Bron: Noord-Hollands Archief / Fotoburo de Boer, via Wikimedia Commons )