XingShun Zhou, Angel voor vrienden, was een Chinese trans vrouw die op 26 februari 2021 een einde aan haar leven maakte in het AZC in Echt. Deze tragische dood is het gevolg van het falende vluchtelingenbeleid in Nederland, zegt ook een van haar vrienden in het AZC die we voor dit artikel spraken. De IND en het COA, de uitvoerders van dit beleid, zijn niet in staat geweest XingShun Zhou en andere LHBTIQ+ vluchtelingen de opvang en zorg te bieden die zij nodig had.

‘Het verhaal van XingShun Zhou is het verhaal van ons allemaal’, zegt haar vriend. XingShun Zhou arriveerde in 2017 in Nederland. Het duurde lang voordat ze een status kreeg en nog veel langer voordat ze hulp kreeg. Meerdere keren werd ze verplaatst, van het ene AZC naar het andere. Dit gebeurt vaker met LHBTQI+ vluchtelingen, die vaak met geweld en onbegrip te maken krijgen binnen de AZC’s.

Sociale en culturele sensitiviteit ontbreekt

‘Ze verplaatsten ons van EU land naar EU land en in Nederland van AZC naar AZC.’ Na een gewelddadige gebeurtenis werd XingShun Zhou overgeplaatst naar het AZC in Baaksum. Er zijn verhalen dat slachtoffers en daders in dezelfde ruimte verbleven.

‘Een queer persoon van kleur werd door witte cis mannen van het COA verteld dat hij zich mannelijker moest gedragen en zijn kleding moest veranderen als hij veilig wilde zijn.’ Het is een voorbeeld van het gebrek aan sociaal en cultureel sensitieve benadering van het IND en de COA.

De IND en COA benaderen iedereen vanuit eenzelfde blik. De IND vraagt elk LHBTIQ-vluchteling inzicht te geven in de persoonlijke en specifieke situatie om te bepalen of iemand een verblijfsstatus krijgt. En toch behandelt het IND LHBTIQ+ vluchtelingen uit verschillende landen met hele andere culturele opvattingen over bijvoorbeeld seksualiteit en genderidentiteit hetzelfde. De veiligheid voor een politiek actief queer persoon in Trinidad is heel anders dan die voor een politiek actief queer persoon uit Nigeria of Uganda. Daar moet rekening mee worden gehouden om de veiligheid van vluchtelingen te waarborgen.

Mensonterende situaties voor kwetsbare vluchtelingen

XingShun Zhou heeft meerdere keren om hulp gevraagd. Ze werd echter weggezet als ongecontroleerd, gewelddadig en dramatisch. Overal was ze slachtoffer van geweld. Voordat ze in Echt terecht kwam, zat ze in het AZC in Hoogeveen waar het COA haar een maand in een gesloten gedeelte had geplaatst. Haar vrienden geven aan dat het een gevangenis was, dat door het COA een ‘time out’ genoemd werd. Ze mocht een of twee keer per dag naar buiten waar ze, gescheiden door een hek, met haar vrienden kon praten.

De dood van XingShun Zhou is het gevolg van structureel gebrek aan zorg en aandacht. Veel asielzoekers hebben last van PTSS en depressie. Meerdere vrienden van XingShun Zhou vertelden dat volgens het COA therapie iets is wat je kunt doen zodra je een eigen woning hebt. Een eigen woning toegewezen krijgen duurt echter jaren.

Geen zorg, geen bescherming, geen hoop

Op veel AZC’s is er een gebrek aan medische zorg. Hoewel Nederland een maximaal aantal mensen als patiëntenpopulatie hanteert per huisarts, geldt dat niet voor AZC’s. Daar wordt de zorg soms geleverd door een verpleegkundig specialist en geen arts en ligt het aantal ‘patiënten’ veel hoger dan de Nederlandse norm.

Een andere bekende van XingShun Zhou vertelt dat het COA je leert dat de politie je niet zal beschermen. Hij wilde aangifte doen van geweldpleging tegen hem op straat. Het COA weigerde hem te helpen. Het COA vertelt mensen dat zij het wel zullen regelen. Als er toch werd doorgezet om aangifte te doen, werd er gedreigd met consequenties voor je casus.

Het is bekend bij de Rijksoverheid en het COA dat er veel geweld is tegen LHBTIQ-mensen in AZC’s. Toch lukt het ze niet om menswaardige opvang en basale hulpverlening te bieden aan deze kwetsbare groep mensen. Met tragische gevolgen.

Herdenken en strijden

Vrijdag 5 maart, een week na het overlijden van XingShun Zhou, was er een wake en demonstratie voor het IND in Amsterdam. Demonstreren is voor vluchtelingen altijd gevaarlijk. Maar toch. Papaya Kuir (Intersectional feminist collective for & by Trans & Lesbian Queer Latinx Asylum seekers/Migrant artists in NL ) en Sehaq, (organisaties door en voor LHGBTIQ+ vluchtelingen uit respectievelijk Latijns-Amerika & Noord-Afrika, Midden-Oosten), organiseerden een bijeenkomst om haar leven te eren en om betere behandeling van vluchtelingen te bepleiten.

‘Onze stem is onze pijn. Onze storm zit vol trauma en boosheid. Wat we nodig hebben is solidariteit.’

De demonstratie is hier terug te zien. Bij de Run-up to International Women’s Day demonstratie in het Julianapark in Utrecht gaven twee vrienden van XingShun Zhou een krachtige en emotionele speech, deze is hier te bekijken.

Vluchtelingenrechten zijn mensenrechten

In het partijprogramma van BIJ1 staan korte en lange termijn maatregelen voor een solidair, geweldloos en waardig asiel- en migratiebeleid. Uitzichtloze situaties als die van Angel moeten worden voorkomen. Iedereen heeft recht op een veilige plek. We kunnen het niet maken om vluchtelingen zo aan hun lot over te laten.

De geïnterviewden zijn vanwege veiligheidsredenen anoniem gehouden. De echte namen zijn bekend bij de redactie van BIJ1.  

Heb jij hulp nodig? 

Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem via de chat op www.113.nl of bel 113 (gebruikelijke telefoonkosten) of 0800-0113 (gratis). 

Neem gerust contact op met de hierboven genoemde organisaties, Papaya Kuir of Sehaq.