Skip to content

Ben jij BIJ1 ?

Kom in actie en doe mee
voor radicale gelijkheid.

DOE
MEE

Democratie en staatsinrichting


01-11-2023
Programma

Dit hoofdstuk kun je ook beluisteren.

Naar een echte democratie

BIJ1 staat pal achter een democratie die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, en niet op de belangen van de vrije markt en de rijken. Onze huidige liberale parlementaire democratie maakt haar beloftes zelden waar. De belangen van machtige groepen winnen het te vaak van de belangen van gemarginaliseerde gemeenschappen. We willen een rechtsstaat die vrij en veilig is. Een rechtsstaat waarin klokkenluiders en journalisten goed worden beschermd. Waar democratie niet leidt tot competitie, maar tot solidariteit en respect. Want een échte democratie is er voor iedereen. 

Dat betekent dat het democratisch principe nog verder moet worden doorgevoerd. Democratie behoort een levend, dagelijks iets te zijn; niet enkel elke vier jaar een vakje rood kleuren. Er kan geen emancipatie zijn en geen herstel, zonder dat historisch onderdrukte gemeenschappen daarbij worden betrokken. De markt en bedrijven mogen niet langer ons democratisch proces vervuilen. Volksvertegenwoordigers moeten worden gesteund in hun steeds zwaarder wordende werklast, maar zullen worden beperkt als ze te veel macht naar zich toe trekken. 

De samenleving moet radicaal democratiseren. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten: 

Naar een democratische republiek

  1. Nederland krijgt een nieuwe Grondwet die de bestaande koloniale en kapitalistische Grondwet vervangt. Daarnaast komt er een Constitutioneel Hof, dat Nederlandse wetten toetst aan die Grondwet.
  2. We schaffen de monarchie af: Nederland wordt een democratische republiek. We onteigenen het kapitaal van de adel en gebruiken dit voor rechtsherstel voor de voormalige koloniën. We verbieden, naar Oostenrijks voorbeeld, het dragen van adellijke titels.
  3. We nemen drempels voor het meedoen aan verkiezingen weg. Het gaat dan bijvoorbeeld om waarborgsommen. In het kiesstelsel is geen plaats voor kiesdrempels. We verkiezen de waterschappen geheel democratisch en schaffen geborgde zetels af. We herzien en hervormen de verkiezingen en de functie van de Eerste Kamer.
  4. Het aantal Kamerleden in de Tweede Kamer moet proportioneel meegroeien met het aantal inwoners in Nederland, want volksvertegenwoordigers kunnen hun werk alleen goed doen wanneer ze voldoende tijd en ondersteuning krijgen. Dat betekent dat we het huidige aantal van 150 Kamerleden flink vergroten en ook het budget voor fractiemedewerkers verhogen.
  5. We herzien en verlagen het salaris van voltijds volksvertegenwoordigers. Deeltijd volksvertegenwoordigers, zoals gemeenteraadsleden, gaan er in salaris juist op vooruit.
  6. We perken de macht van burgemeesters in, in het bijzonder rond openbare orde en veiligheid. De sluitingsbevoegdheid van woningen in het belang van de openbare orde draaien we bijvoorbeeld terug.
  7. Gemeenten staan dicht bij de burgers voor wie ze beleid maken en uitvoeren. Zij weten beter dan de landelijke overheid wat er lokaal het hardst nodig is. Gemeenten krijgen daarom meer zeggenschap over en geld voor dagelijks bestuur. 
  8. We stellen een maximum van acht jaar aan de ambtstermijnen van ministers en premier.

Democratie voor iedereen

  1. We nemen internationale aanbevelingen en verdragen rond mensenrechten, zoals het Kinderrechtenverdrag, Vrouwenrechtenverdrag en VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, serieus. Wanneer dat passend is, nemen we ze ook op in het Nederlandse recht. We nemen etniciteit, afkomst, nationaliteit, genderidentiteit en genderexpressie in artikel 1 van de Grondwet op.
  2. We lossen het democratisch deficit in het Koninkrijk structureel op. Hierbij krijgen Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Statia en Saba niet alleen meer directe vertegenwoordiging, maar ook meer zeggenschap terug over het beleid op de eilanden (zie ook hoofdstuk 7).
  3. Actief en passief stemrecht zijn basisrechten voor iedereen. Vluchtelingen en migranten moeten ook gebruik kunnen maken van deze rechten, niet pas na vijf jaar. We maken van de dag van de Tweede Kamerverkiezingen een nationale feestdag. Zo heeft iedereen tijd om te stemmen en vergroten we de opkomst.
  4. We vergroten de betrokkenheid van burgers bij het democratisch bestuur. Dit doen we onder andere door gratis educatieprogramma’s over de politiek, het vertalen van debatten en het stimuleren van lokale vormen van directe democratie, zoals wijkraden, burgerfora en burgerberaden.
  5. We verbreden de mogelijkheden om een dubbele nationaliteit te hebben of behouden: een meerduidige identiteit heeft meerwaarde en mag niet worden onderdrukt.
  6. We toetsen beleid dat over kinderen en jongeren gaat met de kinderrechtentoets (Child Rights Impact Assessment). Deze maken we in samenspraak met kinderen en jongeren.

Informatie- en demonstratierecht

  1. We beschermen het recht op demonstratie strikt. Autoriteiten mogen geen:
    1. beperkingen opleggen aan demonstraties op grond van het verkeersbelang
    2. protesten meer verbieden, beperken of beëindigen vanwege het ontbreken van (tijdige) kennisgeving of aanmelding van het protest
    3. demonstranten bestraffen vanwege het deelnemen aan een niet-aangemeld protest
    4. ID-controles uitvoeren tijdens demonstraties zonder wettige bevoegdheid om een identiteitsbewijs te vorderen. 
  2. We verplichten de politie om de ID-controles die ze wel uitvoeren te registreren. In de registraties worden onder andere de omstandigheden en verdenkingen vastgelegd. De registraties worden gebruikt voor onderzoek naar discriminatie en de politie dient hier publiek verantwoording over af te leggen.
  3. We ontmantelen de Mobiele Eenheid en de aanwezigheid van politie in burger op demonstraties (de zogenaamde ‘stillen’). Handhavers mogen alleen aanwezig zijn op demonstraties wanneer dit nodig is om een protest te beschermen tegen geweld van anderen.
  4. We beschermen de onafhankelijkheid van journalisten. Intimidatie, opsluiting en volgen van journalisten door het Openbaar Ministerie (OM) en veiligheidsdiensten stopt. De overheid zet zich harder in voor het vergroten van de veiligheid, ondersteuning van en noodhulp aan journalisten in binnen- en buitenland.
  5. Onafhankelijke NGO’s en stichtingen die toezicht houden op onze politiek, rechtsstaat en handhaving zijn onmisbaar voor een gezonde democratie. Deze moeten effectief te werk kunnen gaan met voldoende middelen, zonder onafhankelijkheid te verliezen. We onderzoeken hoe de overheid deze instanties kan steunen, zonder hun onafhankelijkheid te schaden.
  6. We ontmantelen veiligheidsdiensten zoals de AIVD, NCTV, politie-onderdelen zoals TOOI en ID-WIV en alle andere onderdelen van het geheime staatsapparaat. Tot dit gerealiseerd is intensiveren en verbeteren we de strenge, bindende, onafhankelijke democratische controle over deze diensten. We beperken hun bevoegdheden en leggen gegevensverstrekking aan buitenlandse geheime diensten aan banden.